Σύνταξη άρθρου: Νεφέλη Τσιπουρίδη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Το θέατρο είναι τέχνη. Η τέχνη πέρα από τη σκέψη, τη δημιουργικότητα και την έμπνευση, απαιτεί και εργασία. Στο παρόν μας άρθρο θα παρουσιάσουμε τους τόσο απαραίτητους συντελεστές αυτής της εργασίας.

Η θεατρική παράσταση είναι ένας «οργανισμός» που έχει απόλυτη ανάγκη απ’ όλα του τα μέλη προκειμένου να πάρει ζωή. Θα χωρίσουμε τους συντελεστές σε κάποιες ευρείες κατηγορίες. Φυσικά υπάρχουν και άλλες υποκατηγορίες συντελεστών που διαμορφώνονται στην εκάστοτε παράσταση ανάλογα με τις ανάγκες της. Επίσης, είναι προφανές ότι κάθε παραγωγή είναι μοναδική, είτε λόγω μορφής είτε λόγω βεληνεκούς. Ως εκ τούτου, μια παράσταση μπορεί να περιλαμβάνει όλους τους συντελεστές που αναφέρουμε ή μόνο λίγους από αυτούς.

Ο κάθε συντελεστής οφείλει να γνωρίζει πως δουλειά του είναι να υλοποιήσει το όραμα του σκηνοθέτη. Δυστυχώς λόγω των οικονομικών δυσχερειών που πλήττουν το θέατρο στις μέρες μας (ή και ως συνέπεια κακής οργάνωσης) ένας συντελεστής καλείται συχνά να αναλάβει πολλούς ρόλους. Έτσι, οι αρμοδιότητες πολλές φορές συγχέονται και αυτό δημιουργεί προβλήματα καθώς διαταράσσεται η ροή των πραγμάτων.

Καλλιτέχνες

Σκηνοθέτης: οραματίζεται την υλοποίηση/ανέβασμα ενός θεατρικού έργου/κειμένου, επιλέγει τους υπόλοιπους συντελεστές και τους κατευθύνει προς την πραγμάτωση του οράματός του.

Θεατρικός Συγγραφέας: δημιουργεί το σύνολο των συνθηκών και των χαρακτήρων που ζωντανεύουν στη σκηνή μέσα από τον γραπτό λόγο.

Ηθοποιός: υποδύεται το θεατρικό χαρακτήρα επί σκηνής χρησιμοποιώντας τη φωνή του και το σώμα του.

Σκηνογράφος: ο καλλιτέχνης που επιμελείται τα σκηνικά του έργου. Σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη υλοποιεί τον περιβάλλοντα χώρο γύρω από τον οποίο εκτυλίσσεται το έργο.

Ενδυματολόγος: Σχεδιάζει τα θεατρικά κοστούμια και αξεσουάρ, ή επιλέγει ρουχισμό από το εμπόριο και τον προσαρμόζει στις ανάγκες των ηθοποιών και των ρόλων. Κάποιες φορές καλείται να τα ράψει ή/ και να τα κατασκευάσει.

Χορογράφος/Κινησιολόγος: σχεδιάζει τα χορευτικά σύνολα που απαρτίζουν την παράσταση και καθοδηγεί την κίνηση των ηθοποιών με βάση τα χαρακτηριστικά των ρόλων τους.  

Χορευτής: Ενσαρκώνει τον ρόλο αποκλειστικά μέσω της κίνησης και του χορού.

Φωτιστής: Σχεδιάζει τον φωτισμό του έργου με βάση το όραμα του σκηνοθέτη για την «ατμόσφαιρα» της εκάστοτε σκηνής εκφράζοντας τις εξωτερικές ή εσωτερικές συνθήκες ή/και τον ψυχισμό του ήρωα. Όταν δεν τοποθετεί ο ίδιος τα φώτα της σκηνής δίνει στον ηλεκτρολόγο/τεχνικό οδηγίες με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές του θεάτρου.

Συνθέτης: Δημιουργεί νέα μουσική ειδικά για την παράσταση.

Μουσική Διδασκαλία: διδάσκει τη μουσική στους ηθοποιούς ή/και τους μουσικούς-τραγουδιστές.

Μουσική Επιμέλεια: επιλέγει τη μουσική που πλαισιώνει την παράσταση.

Μουσικός: Παίζει μουσική ή/και τραγουδά.

Ενορχηστρωτής: Προσαρμόζει υπάρχουσα μουσική για τα όργανα και τις φωνές των ηθοποιών.

Μαέστρος: Διευθύνει την ορχήστρα που παίζει μουσική σε ένα μιούζικαλ ή μια όπερα.

Ορχήστρα: Απαρτίζεται από μουσικούς. Ο καθένας τους παίζει διαφορετικό όργανο συμπληρώνοντας ένα ακουστικό σύνολο.

Ψιμυθιολόγος: (μακιγιέρ, make-up artist): Επιμελείται και υλοποιεί το μακιγιάζ των προσώπων των ηθοποιών με βάση τον ρόλο που ενσαρκώνουν.

Διδασκαλία των Ηθοποιών επί του έργου (actor coach): Όταν δεν αναλαμβάνει ο σκηνοθέτης τη διδασκαλία του ρόλου, ο actor coach δίνει κατευθύνσεις στους ηθοποιούς για την ενσάρκωση του ρόλου αναλύοντας μαζί τους τα εκάστοτε φυσικά και ψυχικά χαρακτηριστικά του ήρωα.

Δάσκαλος διαλέκτου: Διδάσκει μια συγκεκριμένη διάλεκτο και προφορά που χαρακτηρίζει τον ήρωα του έργου.

Υπεύθυνος Δραματουργικής Επεξεργασίας (δραματουργός): Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ συγγραφέα και σκηνοθέτη. Όταν πρόκειται για έργο κλασικού ρεπερτορίου συνεργάζεται με τον σκηνοθέτη για την άρτια απόδοση του κοινωνικο-ιστορικού πλαισίου του έργου.

Βοηθός σκηνοθέτη: ο ρόλος του προσαρμόζεται ανάλογα με την επιθυμία του εκάστοτε σκηνοθέτη. Σε κάποιες παραγωγές συντονίζει τα ωράρια των προβών και την οργάνωση των ηθοποιών, σε άλλες τη ροή της πρόβας. Όταν ο σκηνοθέτης απουσιάζει αναλαμβάνει τα καθήκοντά του. Πολλές παραγωγές έχουν παραπάνω από έναν βοηθό και τα καθήκοντα μοιράζονται.

Εμψυχωτής: κυρίως σε παιδικές παραστάσεις καλωσορίζει το κοινό, προσκαλώντας την ενεργή συμμετοχή του σε δραστηριότητες (όπως σε θεατρικό παιχνίδι).

Διοίκηση & Οργάνωση

Παραγωγός: αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση, την εξασφάλιση χορηγών και διαφήμισης, τα συμβόλαια των συντελεστών, τους όρους εργασίας και ορίζει τον χώρο και τον χρόνο όπου εκτυλίσσεται η παράσταση.

Οργάνωση Παραγωγής: υλοποιεί τις πρακτικές παραμέτρους εργασίας που ορίζονται από τον παραγωγό και συντονίζει τον χώρο και τον χρόνο των προβών σε συνεννόηση με το θέατρο και τους συντελεστές. Εξασφαλίζει σε κάποιες περιπτώσεις υλικά και αντικείμενα για την παράσταση ή/και τις πρόβες.

Υπεύθυνος Τύπου: εξασφαλίζει και συντονίζει τη διαφήμιση της παράστασης στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τον τύπο, το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το έντυπο υλικό (αφίσες και φυλλάδια) που διανέμεται σε ορισμένους δημόσιους χώρους.

Βοηθός Παραγωγής: ανήκει στην ομάδα της παραγωγής αναλαμβάνει να μοιραστεί το φόρτο εργασίας του οργανωτή της παραγωγής.

Θιασάρχης: ο επικεφαλής του θιάσου (το σύνολο των καλλιτεχνών επί σκηνής).

Θεατρώνης: ο ιδιοκτήτης του θεάτρου, ο επιχειρηματίας που είτε νοικιάζει το θέατρο στην παραγωγή είτε τελεί και ως παραγωγός του έργου.

Διευθυντής Σκηνής (stage manager): σε κάποιες παραγωγές υπάρχει ολόκληρη ομάδα, σε άλλες ένα άτομο που συντονίζει την ομαλή πρακτική διεξαγωγή των όσων λαμβάνουν χώρα στη σκηνή. Επίσης, την επικοινωνία μεταξύ κάποιων συντελεστών, π.χ. μεταξύ του σκηνοθέτη και των τεχνικών της σκηνής που κάποιες φορές αναλαμβάνουν την αλλαγή του σκηνικού.

Υπεύθυνος Αντικειμένων (prop master): εξασφαλίζει την αγορά ή/και κατασκευή (σε συνεννόηση με τον κατασκευαστή και τον σκηνογράφο) των αντικειμένων της παράστασης, όπως και την τοποθέτησή τους στον θεατρικό χώρο.

Τεχνικοί

Ηχολήπτης: επιμελείται τον ήχο και την ενίσχυση αυτού με μικρόφωνα σκηνής ή/ και ατομικά, όπως επίσης φροντίζει την τοποθέτηση των ηχείων στον χώρο.

Ηλεκτρολόγος: τοποθετεί τα φώτα της σκηνής με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές του θεάτρου και τις οδηγίες του φωτιστή.

Υπεύθυνος Οπτικό-ακουστικών μέσων (media): αναλαμβάνει τον χειρισμό οπτικο-ακουστικών μέσων όπως βίντεο και άλλες προβολές. Ο σχεδιασμός αυτών γίνεται από τον σκηνοθέτη σε συνεργασία με κινηματογραφικό σκηνοθέτη (πολλές φορές το ίδιο πρόσωπο) ή/ και φωτογράφο.

Τεχνικός φωτισμού: χειρίζεται την κονσόλα του φωτισμού ακολουθώντας τις οδηγίες του σκηνοθέτη για τις αλλαγές του φωτισμού ανά σκηνή και στιγμή.

Τεχνικός ήχου: χειρίζεται την κονσόλα του ήχου ακολουθώντας τις οδηγίες του σκηνοθέτη για τις αλλαγές του ήχου ή/και της μουσικής ανά σκηνή και στιγμή.

Κατασκευαστής: ακολουθεί τις οδηγίες του σκηνογράφου και κατασκευάζει σκηνικά και αντικείμενα.

Φροντιστής: φροντίζει τις θέσεις των αντικειμένων και των κοστουμιών και τα δίνει στους ηθοποιούς, όταν τα χρειάζονται.

Αμπιγιέζ: φροντίζει τον ρουχισμό των ηθοποιών και βοηθά στις αλλαγές κοστουμιών.

Μοδίστρα: ακολουθεί τις οδηγίες του ενδυματολόγου και ράβει τα κοστούμια. Αναλαμβάνει επίσης τις επιδιορθώσεις.

 

Επειδή το θέατρο δεν είναι μόνο η παράσταση!

Θεατρολόγος: μελετά ακαδημαϊκά το θέατρο αναλύοντας τις πολυάριθμες πτυχές του, όπως το ρόλο του και την εξέλιξη του στην ιστορία, την κοινωνία και την πολιτική.

Κριτικός Θεάτρου: αναλύει τη θεατρική παράσταση, σε διάφορα έντυπα ή ψηφιακά μέσα, ενθαρρύνοντας ή αποτρέποντας το κοινό από το να την παρακολουθήσει.

Ιστορικός Θεάτρου: εξειδικεύεται στην ιστορική μελέτη του θεάτρου, πώς εξελίχθηκε, πώς επηρέασε την ιστορία και πώς συμμετέχει στην πνευματική ζωή.

Συγκριτικός θεατρολόγος: εκπονεί συγκριτικές μελέτες σχετικά με το θέατρο, π.χ αντιπαραβάλει δύο θεατρικά είδη προκειμένου να διευρύνει το ερευνητικό πεδίο του είδους.

Ερευνητής θεάτρου: κάνει πρωτότυπες μελέτες ερευνώντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του δράματος.

Θεατροπαιδαγωγός: εκπαιδευτικός και καλλιτέχνης. Δίνει έμφαση στις παιδαγωγικές παραμέτρους του θεάτρου.

Θεατές: Ο θεατής είναι φυσικά ζωτικής σημασίας για τη θεατρική παράσταση. Η ειδοποιός διαφορά του ζωντανού μέσου, όπως είναι το θέατρο, είναι η φυσική παρουσία των θεατών. Οι ερμηνείες των ηθοποιών επηρεάζονται δραστικά από τον θεατή. Ο ρόλος του θεατή αποτελεί κεντρικό θέμα ανάλυσης στις θεατρικές ακαδημίες.

Εν κατακλείδι, για να δούμε και να χαρούμε εμείς οι θεατές μια παράσταση απαιτείται βαθιά γνώση, επιστημοσύνη, εμπειρία, ταλέντο (το οποίο χωρίς όλα τα άλλα δεν φτάνει) και καλή συνεργασία!

 

Ηλ. ταχ.: [email protected]

Νεφέλη Τσιπουρίδη

Σκηνοθέτης – Θεατροπαιδαγωγός – Θεατρολόγος