Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Δήμητρα Μπελέρη

Λίγα λόγια για τον Δημήτρη Πικιώνη

Ο Δημήτρης Πικιώνης (1887 – 28 Αυγούστου 1968) ήταν μέγας Έλληνας αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός. Είχε εξαιρετικά πλούσιο και πρωτότυπο έργο τόσο αρχιτεκτονικό και αρχιτεκτονικής τοπίου, όσο και συγγραφικό. Μας άφησε επίσης σχέδια και έργα ζωγραφικής, συνέγραψε ποίηση. Ο Δημήτρης Πικιώνης, παρόλη την παραγωγικότητα (και σε έργα αλλά και σε τέκνα καθώς υπήρξε οικογενειάρχης και πατέρας πέντε παιδιών) ήταν άνθρωπος που προτιμούσε να δημιουργεί απερίσπαστος και μακριά από συναναστροφές. Ούτως ή άλλως δεν χρειαζόταν ο ίδιος να προσπαθήσει να επιβληθεί. Το μέγεθός του ως αρχιτέκτονα, δημιουργού και στοχαστή ξεπερνούσε κατά πολύ τα όρια της χώρας. Ως εκ τούτου διέθετε τον πολύτιμο χρόνο του, για να διδάσκει στο Πολυτεχνείο και στα αρχιτεκτονικά του σχέδια και ενδιαφέροντα.

Στα λιγοστά κτίρια και στις υπαίθριες διαμορφώσεις που πρότεινε, στα σχέδια και τα κείμενα που άφησε αποκαλύπτεται φυσιολάτρης και μελαγχολικός. Πνευματικά όμως υπήρξε ιδιοσυγκρασία σύνθετη. Ήταν ένας αρχιτέκτονας-στοχαστής, που βίωνε τη ζωή ως μια μορφή ασκητείας με στόχο και σκοπό την κατάκτηση της «αυθεντικότητας». Γνωστό είναι επίσης πως πάνω από όλα έβαζε την μεγάλη του αγάπη, τη ζωγραφική.

Ο παιδικός κήπος στη Φιλοθέη

Αυτός ο «παιδικός κήπος», όπως τον ονόμαζε ο Πικιώνης, κατασκευάστηκε μεταξύ 1961-1965. Περιλαμβάνει χώρους παιχνιδιού για μικρότερα παιδιά αλλά και εφήβους. Το μεγαλύτερο κομμάτι της παιδικής χαράς έγινε με αυτοσχεδιασμούς, χωρίς σχέδια καθώς ο Πικιώνης ακολουθούσε το ίδιο το τοπίο, το ένστικτο στον χώρο, τη φυσική ροπή των παιδιών για τον τόπο-παιχνίδι. Πάνω από όλα όμως βασίστηκε στα δομικά χαρακτηριστικά αυτού που ο ίδιος ονόμαζε «η παγκόσμια παράδοση ωσάν κάτι ενιαίο, που υπακούει στις «αίδιε» αρχές (οι αρχές της παράδοσης είναι «αΐδιες», οι μορφές παραλλάσσουν)». Έτσι:

Στον χώρο του παιχνιδιού υπάρχουν:

  • μια ξεχαρβαλωμένη βάρκα,
  • μια καλύβα σαρακατσάνικη και
Η σαρακατσάνικη καλύβα
  • ένα γεφύρι σε μια μικρή λίμνη.

 

Η κυρίως αρχιτεκτονική της παιδικής χαράς

Καταρχάς υπάρχει παντού ένα μαλακό φως. Ας ξεκινήσουμε με αυτό την ξενάγησή μας.

  • Η είσοδος του κήπου αλλά και το περίπτερο εντός έχουν εμφανή ιαπωνική επιρροή.
Η ιαπωνική είσοδος
Το ιαπωνικό περίπτερο
  • Όσον αφορά στην περιμετρική τοιχοδομία του κήπου είναι ξεκάθαρη η πρόθεση για δημιουργία κολάζ με σύνθεση βυζαντινών στοιχείων και στοιχείων του κυβισμού και του μοντερνισμού εν γένει.
Τοιχοδομία κολάζ
Εμφανής ο διάλογος με τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα
  • Η επίστρωση με πλάκες τόσο στον εξωτερικό πεζόδρομο όσο και στις εσωτερικές διαδρομές της παιδικής χαράς είναι τυπικά «πικιώνειες» και αναγάγουν στη διευθέτηση, που έχει κάνει ο Πικιώνης γύρω από την Ακρόπολη. Πλάκες ανομοιόμορφες και ανισοϋψείς, όπου για να εντοπίσει την αρμονία ο θεατής του όλου πράγματος πρέπει να το δει από απόσταση ή να «μπει μέσα», να το περπατήσει. Η αίσθηση που δίνεται είναι πολλαπλή: το πεζοδρόμιο-μονοπάτι έχει αυτοτέλεια, έχει δικό του κορμό, αποτελεί από μόνο του μία εγκατάσταση, δεν είναι απλώς πέρασμα.
Ο εξωτερικός πεζόδρομος της παιδικής χαράς
Ο εσωτερικός πεζόδρομος

  • Τα παγκάκια. Υπέροχα, ακατέργαστα, φυσικά διευθετημένα και αυστηρά ταυτοχρόνως γεωμετρημένα, τόσο στη φόρμα, όσο και στον προσανατολισμό. Τα απόλυτα έργα τέχνης του κήπου.

  • Οι λοιποί χώροι της παιδικής χαράς αποτελούν ένα υπερσύνολο, όπου όλα είναι λειτουργικά με τον τρόπο που εννοούσε ο Πικιώνης τον χώρο. «Όλα είναι στη θέση τους», όπως ακριβώς θα έβρισκαν τα παιδιά μια φυσική χωροταξία για να παίξουν. Τα μεγέθη είναι μεγάλα, όχι όμως αχανή. Κανείς δεν στριμώχνεται και κανείς δεν χάνεται.

Επίλογος

Δικαίως η Παιδική Χαρά του Πικιώνη έχει ανακηρυχθεί Διατηρητέο Μνημείο της Νεότερης Ελλάδος. Περισσότερες πληροφορίες για αυτό στη σελίδα του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού.

 

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Δήμητρα Μπελέρη

Πολιτική Υπομηχανικός