Σύνταξη άρθρου: Μαγδαληνή Στούμπου
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Το σπίτι του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν στη Βόννη της Γερμανίας, ένα μουσείο της Μουσικής

Πρόλογος του Εκδότη

Το 1977 το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (I.C.O.M.) καθιέρωσε τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων με σκοπό να προβληθεί το έργο και η τεράστια σημασία τους, να τονωθεί και να ενδυναμώσει η θέληση των διευθύνσεών τους για διαμουσειακή συνεργασία και τοπική αλλά και διεθνή, να αναπτυχθεί περαιτέρω ο θεσμός, να διευρυνθεί ο ορισμός της έννοιας του μουσείου. Κάθε 18η Μαΐου η πρόσβαση στα μουσεία όλης της χώρας είναι δωρεάν για όλους. Ευκαιρία λοιπόν για τις οικογένειες με παιδιά για μία επίσκεψη σε ένα ή περισσότερα μουσεία και συμμετοχή στα πολλά και ποικίλα δρώμενα της ημέρας. Κάθε χρόνο ο εορτασμός των μουσείων έχει και ένα ορισμένο θέμα, το οποίο και επιλέγει το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (I.C.O.M.). Για φέτος, το 2023 έχει ορισθεί ως θέμα το εξής: «Μουσεία, Αειφορία και Ποιότητα Ζωής». Έχει ενδιαφέρον! Σημειώνεται πως φέτος τιμώμενο μουσείο είναι το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.

Για όλα τα δρώμενα και τα τεκταινόμενα της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων ο αναγνώστης μας μπορεί να πάρει πληροφορίες: εδώ.

Στο σημερινό μας άρθρο, το οποίο υπογράφει η αρχαιολόγος κυρία Μάγδα Στούμπου, θα μιλήσουμε για το πώς προετοιμαζόμαστε για μια επίσκεψη σε ένα μουσείο αλλά και για το πώς συμπεριφερόμαστε, όταν βρεθούμε εκεί. Ας το δούμε.

Μια ωραία συνήθεια που, ευτυχώς, έχουν πολλές οικογένειες είναι οι επισκέψεις στα μουσεία. Κι επειδή δεν ξεκινά κανείς έτσι απλά να πάει σε ένα τόσο ιδιαίτερο και ξεχωριστό μέρος, ας σκεφτούμε με ποιον τρόπο πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτήν τη μικρή μας εκδρομή στην εμπειρία και τη γνώση.

Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα, η Αίθουσα του Τροπαίου

Τι είναι το Μουσείο

Πρώτα–πρώτα πρέπει να μάθουμε τι είναι το μουσείο. Είναι λοιπόν ένα ίδρυμα. Είναι μια δομή, δηλαδή μια οργανωμένη κατάσταση με τον δικό της χώρο, τα δικά της αντικείμενα και το δικό της προσωπικό, η οποία παρέχει ποικίλες μεν πολύ συγκεκριμένες υπηρεσίες δε. Οι υπηρεσίες αυτές αφορούν στις εκθέσεις, τις οποίες οργανώνει το μουσείο. Γενικά το μουσείο είναι ένας οργανισμός, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο την εκπαίδευση, την παροχή υψηλής στάθμης εμπειρικής γνώσης και, φυσικά, την ψυχαγωγία των επισκεπτών.

Η προετοιμασία για το μουσείο

Προετοιμάζοντας την επίσκεψή μας θα πρέπει να έχουμε στον νου μας πως πρέπει να είναι ανάλογη με το είδος του μουσείου που θα επισκεφτούμε, δηλαδή με τις εκθέσεις του και τις θεματικές του. Άρα το πρώτο που οφείλουμε να γνωρίζουμε είναι πως τα μουσεία διαφέρουν βάσει των συλλογών που διαθέτουν: Αρχαιολογικά, Τέχνης, Ιστορικά, Θεματικά, Λαογραφικά, Φυσικής Ιστορίας, Επιστημών, Πολεμικά, Νομισματικά, Ιστορικά, Γεωλογικά, Ναυτικά, Εθνολογικά κ.ά. . Βέβαια υπάρχουν και αυτά που διαθέτουν πολλαπλών ειδών συλλογές, όπως είναι στην Ελλάδα το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Ηπείρου και άλλα πολλά. Μπορούμε έτσι να διαλέξουμε σε ποιο θα πάμε αναλόγως με την ύλη κάποιου μαθήματος, φερ’ ειπείν, στην οποία βρίσκονται τα παιδιά μας στο σχολείο τη δεδομένη στιγμή.

Καταρχάς είναι σωστό να ξέρουμε κάποια πράγματα για το μουσείο που θα επισκεφτούμε. Κάνουμε λοιπόν, μια διαδικτυακή έρευνα για αυτό, με σκοπό να μάθουμε για τα κτήριά του, την ιστορία του, την εποχή κατά την οποία ιδρύθηκε και για τις ιστορικές προσωπικότητες που συνέβαλαν στη δημιουργία του. Ενημερωνόμαστε πρωτίστως, φυσικά, για τις εκθέσεις του.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Δήμου Αμαρουσίου

Πάρα πολύ σημαντικό είναι, κατόπιν, να οργανώσουμε το τι θα κάνουμε στο μουσείο, μόλις πάμε. Σημασία έχει λοιπόν, για να μην περιφερόμαστε ψάχνοντας, να ενημερωθούμε για την εκάστοτε έκθεση (ποια είναι, τι περιλαμβάνει κ.λπ.) αλλά και για τις δράσεις και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα. Αυτό είναι απαραίτητο, γιατί έτσι δε θα χαθούμε στον μεγάλο τους αριθμό και ποικιλία. Απεναντίας θα έχουμε επιλέξει από πριν, έχοντας επισκεφτεί την ιστοσελίδα του μουσείου για τις λεπτομέρειες και – πολύ σοφά – θα έχουμε δηλώσει συμμετοχή έγκαιρα σε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που θα έχουμε επιλέξει, εφόσον μας αρέσουν αυτού του είδους τα προγράμματα. Επίσης, επισκεπτόμενοι οπωσδήποτε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού ενημερωνόμαστε για τα ωράρια των Μουσείων, για το αντίτιμο του εισιτηρίου καθώς και για το ποιες ημέρες καθορίζονται ως ημέρες ελεύθερης εισόδου και ποιοι απαλλάσσονται από την καταβολή αντίτιμου εισόδου. Και, για να μη βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων, για το πότε απεργούν τα μουσεία ή ανακαινίζεται κάποιο κι είναι κλειστό.

Έχοντας κάνει λοιπόν την έρευνά μας και έχοντας ενημερωθεί σχετικά με το μουσείο, ας συζητήσουμε με τα παιδιά μας για την επίσκεψή μας σε αυτά. Τα βάζουμε έτσι στη διαδικασία να σκεφτούν και να αναλογιστούν πώς θα είναι μια μέρα στο μουσείο, τι θα τους προσφέρει και πώς θα την κάνουν πιο παραγωγική.

Το Μουσείο Αυτοκινήτου

Η συμπεριφορά μας στο Μουσείο

Κατά την προετοιμασία για την επίσκεψη στο μουσείο πρέπει να συζητηθεί διεξοδικά με τα παιδιά και το ποια είναι η αρμόζουσα συμπεριφορά τους. Οι σωστοί κανόνες συμπεριφοράς σε ένα μουσείο μπορούν να οριστούν ως οι ακόλουθοι: Πρωτίστως, δεν φωνάζουμε αλλά μιλάμε χαμηλόφωνα, δεν σπρώχνουμε ο ένας τον άλλον, ακούμε προσεκτικά τον συνοδό – δάσκαλό μας ή τον ξεναγό και δεν στριμωχνόμαστε όλοι μαζί μπροστά σε κάποια από τις προθήκες του. Επίσης δεν απομακρυνόμαστε από την ομάδα ή την οικογένειά μας. Δεν αγγίζουμε τα εκθέματα. Τα μάτια μας είναι ανοιχτά και το μυαλό μας ενεργό. Δεν επιτρέπεται το φαγητό και τα αναψυκτικά και, τέλος, κλείνουμε αυστηρώς τα κινητά μας.

Και κάτι πολύ σημαντικό για όσους έχουν πολύ μικρά παιδιά: Αν το παιδάκι μας δεν μπορεί να κάνει ησυχία καθώς δεν μπορεί να καταλάβει πού βρίσκεται, σωστό είναι να το παίρνουμε και να πηγαίνουμε στην καφετέρια του μουσείου, ώστε να μην ενοχλεί. Οι άλλοι επισκέπτες δεν μας φταίνε σε τίποτα, κάποιοι έχουν κάνει ολόκληρο ταξίδι για αυτήν τους την επίσκεψη, έχουν πληρώσει εισιτήριο για να απολαύσουν μια συγκεκριμένη υπηρεσία απερίσπαστοι, όπως δικαιούνται και το μουσείο, φυσικά, δεν είναι παιδότοπος.

Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Άνθρωποι και Εργαλεία

Η ξενάγηση στο Μουσείο

Ένας παράγοντας πολύ σημαντικός για μια ολοκληρωμένη και πλήρη επίσκεψη σε ένα μουσείο είναι και η ξενάγηση. Δηλαδή μπορούμε να ζητήσουμε τη συνοδεία ή αλλοιώς την επιμόρφωσή μας από έναν ξεναγό. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, καθώς είναι ο ορισμένος ειδικός για να μας δώσει πληροφορίες, να συνδέσει αυτό που βλέπουμε με τις γενικές μας γνώσεις και να απαντήσει σε όλα μας τα ερωτήματα. Ένας άλλος καινούργιος  και σύγχρονος πλέον τρόπος ξενάγησης είναι τα Συστήματα Ακουστικής Ξενάγησης. Σε έναν μουσειακό χώρο κάθε επισκέπτης έχει πια τη δυνατότητα να προμηθευτεί μία συσκευή, μέσω της οποίας ακούει πληροφορίες σχετικά με τα εκθέματα σε μορφή αφήγησης και στη γλώσσα της επιλογής του. Τα τεχνολογικά αυτά μέσα προσφέρουν στον επισκέπτη προσωπική ξενάγηση, η οποία είναι διαμορφωμένη σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του επισκέπτη, όπως η ηλικία, τα ενδιαφέροντα, το μορφωτικό επίπεδο, η χώρα προέλευσης και ούτω καθεξής.

Οι συντελεστές ενός Μουσείου

Και μια κι επισκεπτόμαστε ένα μουσείο, ας αναφέρουμε τις ειδικότητες που συντελούν στην ομαλή λειτουργία ενός τόσο περίπλοκου ιδρύματος: Ο επικεφαλής ενός Μουσείου είναι ο ∆ιευθυντής ή η ∆ιευθύντρια αλλά και το διοικητικό του συμβούλιο. Το υπόλοιπο επιστημονικό προσωπικό είναι: οι επιµελητές των συλλογών, οι συντηρητές, ο µουσειολόγος, ο αρχιτέκτονας και ο σχεδιαστής του Μουσείου, ο µουσειοπαιδαγωγός, οι διοικητικοί υπάλληλοι, οι σχεδιαστές – ζωγράφοι. Ακολουθούν οι φωτογράφοι και οι τεχνικοί. Σημαντικοί είναι και οι άνθρωποι της γραμματειακής υποστήριξης καθώς για να λειτουργήσει σωστά ένα μουσείο αλληλεπιδρά και συνεργάζεται με το Υπουργείο Πολιτισμού και άλλους κρατικούς φορείς αλλά και ιδιωτικούς καθώς και με ποικίλες υπηρεσίες.

Πέρα από τα της επισκέψεως αυτής καθεαυτής, οφείλουμε ως γονείς να εκμεταλλευτούμε την περίσταση για να μάθουμε στα παιδιά μας τι σημαίνει πολιτισμός και ιστορία και να τα εμπλουτίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο με το αίσθημα σεβασμού και αγάπης προς τα μουσεία. Ας δώσουμε λίγη μαγεία στα παιδιά και ας τα βοηθήσουμε να φανταστούν το μουσείο σαν ένα ταξίδι ανακάλυψης. Ας γίνει κάθε διάδρομος και αίθουσα ένα παράθυρο γνώσης του παρελθόντος και κατανόησης του παρόντος, αλλά και μια εικασία για το μέλλον.

Εθνικό και Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, το αίθριό του

Πηγές

• ICOM (International Council of Museums) ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΟΥΣΕΙΩΝ
* Ο ορισμός του παρόντος λήμματος «Μουσείο» εμπλουτίστηκε από τον Κωνσταντίνο Ουρανό
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

 

Ηλ .Ταχ.: [email protected]

Σωσάννα Πλευριά

Αρχαιολόγος