Σύνταξη άρθρου: Μαρία Καρανάσιου, Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Περίανδρος Καράλης, Αγάθη Πατσιούδη

Πρόλογος του εκδότη

Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός παιδιού προς παιδί είναι μία κατάσταση που ανέκαθεν υφίστατο στα ελληνικά σχολεία και έχει ταλαιπωρήσει γενιές και γενιές μαθητών. Την τελευταία δεκαετία ευτυχώς το φαινόμενο απασχολεί όχι πια μόνο τους γονείς, τους θεωρητικούς της εκπαίδευσης και τους μάχιμους εκπαιδευτικούς αλλά και τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου Παιδείας, οι οποίοι με πολλούς και ποικίλους τρόπους προσπαθούν να περιορίσουν το φαινόμενο. Αναλυτικά για αυτό στα κάτωθι άρθρα, που έχει δημοσιεύσει παλαιότερα για το θέμα το ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ.

Πέραν των παραπάνω ας παραδεχτούμε πως ένα πρώτο και πολύ σοβαρό βήμα για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού είναι να κατανοήσουν όλοι, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί ότι το σχολείο για να λειτουργήσει σωστά και σε ηρεμία έχει κανόνες συμπεριφοράς, τους οποίους πρέπει να ακολουθούμε όλοι. Ας τους δούμε.

 

Οι κανόνες καλής συμπεριφοράς

Ας ξεκινήσουμε το άρθρο με αυτήν την παρατήρηση: Όλοι οι κανόνες καλής και ευπρεπούς συμπεριφοράς στο σχολείο είναι βασικοί και πρέπει να τηρούνται από όλους, χωρίς καμία εξαίρεση! Οι περισσότεροι είναι απλοί, βλέπουμε όμως πως δυστυχώς δεν εφαρμόζονται πάντοτε. Για να τους δούμε…

Οι μαθητές

Ας αρχίσουμε πρώτα με τους μαθητές. Η προσωπική καθαριότητα και η υγιεινή είναι από τα σημαντικότερα πράγματα που πρέπει ένας μαθητής να προσέχει. Τα μαλλιά, το πρόσωπο, τα νύχια καθώς και τα ρούχα των μαθητών πρέπει να είναι καθαρά, αφενός για να νιώθουν οι ίδιοι όμορφα και άνετα και αφετέρου για να μπορούν να απολαύσουν τη συντροφιά και το παιχνίδι με τους συμμαθητές τους, χωρίς κάποιος να τους αποφεύγει ή ακόμη και να τους σχολιάζει. Το ευπρεπές ντύσιμο δείχνει και αυτοσεβασμό και σεβασμό στον χώρο του σχολείου.

Η κοσμιότητα, δηλαδή η ευπρεπής, ευγενική και σεμνή συμπεριφορά, είναι ένα εξίσου σημαντικό κομμάτι της μαθητικής ζωής, καθώς βοηθά στη δημιουργία του κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος τόσο μέσα στην τάξη, όσο και στον προαύλιο χώρο του σχολείου. Μέσα στην τάξη, η αγάπη, ο σεβασμός, η αλληλοβοήθεια, η υπομονή, ο διάλογος και η συνεργασία είναι βασικές αρχές που πρέπει να τηρούνται από όλους τους μαθητές, τόσο προς τους συμμαθητές τους όσο και προς τον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους. Με λίγα λόγια, δε μιλάμε στον δάσκαλό μας με απρεπές ύφος και με τα χέρια στις τσέπες. Δε μιλάμε επίσης απότομα και με αγενείς εκφράσεις σε κανέναν! Δε διακόπτουμε τον άλλο όταν μιλά και μιλάμε με τη σειρά μας! Και, φυσικά, δε δείχνουμε με τη στάση του σώματός μας και τις εκφράσεις του προσώπου μας πως τον απαξιώνουμε ή δε μας ενδιαφέρει αυτό που λέει. Αντιθέτως, κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε όλοι να νοιώθουν αποδεκτοί και ασφαλείς.

Από την άλλη, στον προαύλιο χώρο του σχολείου, όπου οι μαθητές ικανοποιούν τις φυσικές ανάγκες τους για διάλειμμα, φαγητό και παιχνίδι, υπάρχουν επίσης ορισμένοι πολύ απαραίτητοι κανόνες, οι οποίοι πρέπει να τηρούνται. Στον χώρο αυτό, όπου τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα για εκτόνωση και σωματική κίνηση, τίθεται το ζήτημα της μέριμνας για την ασφάλεια και τη σωματική τους ακεραιτότητα. Οι κανόνες είναι απλοί:

  • Δεν παίζουμε απρόσεκτα.
  • Δεν τρέχουμε στα τυφλά.
  • Μοιραζόμαστε τον χώρο της αυλής και δεν τον διεκδικούμε με κάθε μέσο.
  • Τηρούμε τους κανόνες των παιχνιδιών, στα οποία συμμετέχουμε.
  • Προσέχουμε και προστατεύουμε τους μικρότερους.
  • Δε φωνάζουμε με όλη μας τη δύναμη.
  • Συμμορφωνόμαστε στις υποδείξεις των δασκάλων και δε δυσκολεύουμε την επιτήρηση της αυλής.
  • Δεν πετάμε ποτέ σκουπίδια κάτω και, αν μας πέσουν, τα μαζεύουμε και τα πετάμε στον κάδο.

Επιπροσθέτως, όπως στην αυλή του σχολείου, έτσι και στην τάξη η καθαριότητα αποτελεί ένα επίσης σημαντικό ζήτημα. Όλοι οι μαθητές, ανεξαρτήτως του χώρου στον οποίο βρίσκονται, οφείλουν να πετούν τα σκουπίδια τους στους ειδικούς κάδους απορριμμάτων. Άλλοτε πάλι, ίσως χρειαστεί να καθαρίσουν -έστω και υποτυπωδώς- έναν χώρο, προκειμένου να μπορέσουν να συνεχίσουν απρόσκοπτα τις εργασίες τους. Δεν είναι λίγες οι φορές για παράδειγμα, που ξύνοντας ένα μολύβι, οι μαθητές γεμίζουν το θρανίο τους με ξύσματα κι έτσι πρέπει με ένα χαρτομάντιλο ή ένα υγρό μαντηλάκι να το καθαρίσουν, για να μπορέσουν να δουλέψουν ανεμπόδιστα στο χώρο εργασίας τους. Εξάλλου όλοι το ξέρουμε: Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά. Και διδάσκεται και αυτή!

Άλλος χώρος, στον οποίο πρέπει να τηρούνται οπωσδήποτε οι κανόνες του σχολείου είναι οι σκάλες, το σημείο δηλαδή που χρήζει της πιο ιδιαίτερης προσοχής καθώς εγκυμονεί και αυτή αρκετούς κινδύνους. Έτσι:

  • Δεν ανεβαίνουμε κοπαδιαστά, αλλά από απόσταση και ο ένας πίσω από τον άλλο.
  • Πηγαίνουμε πάντα από δεξιά! Και, φυσικά, κρατιόμαστε από την κουπαστή.
  • Όσο βρισκόμαστε στα σκαλοπάτια δεν παίζουμε, δε φωνάζουμε, δε μαλώνουμε και δε στεκόμαστε να συζητήσουμε! Η σκάλα είναι για να χρησιμοποιείται ως πέρασμα κι όχι ως σημείο συνάντησης. Η σκάλα είναι επικίνδυνη, αν δεν προσέξουμε.

Οι γονείς

Αυτά όσον αφορά στους μαθητές. Ας προχωρήσουμε τώρα στους γονείς, οι οποίοι ερχόμενοι στον χώρο του σχολείου, πρέπει επίσης να τηρούν τους εξής χρήσιμους μα και λειτουργικούς κανόνες για τη διευκόλυνση της σχολικής ζωής αλλά και της μαθησιακής διαδικασίας. Πρώτα από όλα, οφείλουν να μιλούν με σεβασμό και ευγένεια απέναντι σε κάθε εκπαιδευτικό, όπως άλλωστε και σε κάθε άλλον εργαζόμενο του σχολείου. Επίσης, όσο κι αν συμπαθούμε τη δασκάλα ή τον δάσκαλο του παιδιού μας, δεν υιοθετούμε σε καμία περίπτωση τον ενικό! Ακόμη κι αν δε μας το δείξει, είναι κάτι που ξενίζει και ενοχλεί. Στην περίπτωση που ανακύψει μια διαφωνία με τον εκπαιδευτικό, οι γονείς οφείλουν να επιδείξουν την απαραίτητη κοσμιότητα και ψυχραιμία, προκειμένου να βρεθεί η καλύτερη και ωφελιμότερη λύση για το παιδί τους. Επιπροσθέτως, κατά την έλευσή τους στο σχολείο, πρέπει να διασφαλίσουν μια όσο το δυνατόν πιο διακριτική παρουσία, χωρίς να δημιουργούν κωλύματα στη λειτουργία του σχολικού περιβάλλοντος. Παραδείγματος χάριν, όταν βρίσκονται έξω από σχολικές αίθουσες, όπου διεξάγεται μάθημα, πρέπει να φροντίζουν ώστε να μη μιλούν δυνατά καθώς η ισορροπία της μαθησιακής διαδικασίας μπορεί εύκολα να διαταραχθεί. Επιπλέον, η παρουσία τους στις σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις, η οποία δίνει σαφώς χαρά και νόημα στην προσπάθεια και τη δουλειά των μαθητών, πρέπει να χαρακτηρίζεται από τον απαραίτητο σεβασμό στην υγεία τόσο των παιδιών όσο και των παρευρισκόμενων ενηλίκων. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει πως οι γονείς δεν επιτρέπεται να καπνίζουν εντός οποιουδήποτε χώρου του σχολείου, είτε εσωτερικού είτε εξωτερικού. Εξαιρετικά άκομψο είναι επίσης να διακόπτεται η συνομιλία/συνεργασία με τον εκπαιδευτικό, γιατί χτυπά το κινητό τηλέφωνο και ο γονέας θεωρεί πως μπορεί να το σηκώσει. Δεν είναι καλή εικόνα, τέλος, τα πηγαδάκια, με ομάδες γονέων να λένε τα νέα τους, να γελούν δυνατά ή να φωνάζουν, να στέκονται στη μέση και, εν τέλει, να θεωρούν την παρουσία τους στο σχολείο μια ακόμη κοινωνική έξοδό τους.

Οι εκπαιδευτικοί

Ο λόγος τώρα για τους εκπαιδευτικούς. Κάθε δάσκαλος οφείλει πρωτίστως να διαμορφώσει το κατάλληλο παιδαγωγικό κλίμα μέσα στην τάξη του. Δηλαδή να αφουγκράζεται τις ανάγκες των μαθητών του. Οφείλει επίσης, σε κάθε περίπτωση, να διατηρεί ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τους γονείς, για να μπορεί να διαθέτει τις απαραίτητες και τόσο πολύτιμες πληροφορίες, οι οποίες επηρεάζουν την πορεία της μαθησιακής διαδικασίας και φυσικά, την απόδοση των μαθητών. Η αγάπη, ο σεβασμός και ο διάλογος είναι τα όπλα του για να τα πετύχει. Όμως δεν χρειάζονται μόνον αυτά. Ο δάσκαλος πρέπει να είναι πάντοτε κοντά στους γονείς των μαθητών του. Χρειάζεται να βρίσκεται σε τακτική επικοινωνία μαζί τους, όχι μόνο για να τους ενημερώνει για την πρόοδο των παιδιών τους, αλλά και για να τους καθοδηγεί. Σε περίπτωση πάλι έντονης διαφωνίας με κάποιον γονέα, ο εκπαιδευτικός πρέπει να επιδείξει τον απαραίτητο επαγγελματισμό, αρκετή ψυχραιμία και ευγένεια, ρίχνοντας τους τόνους και κάνοντας σαφές πως ο στόχος είναι κοινός και επομένως η συνεργασία μεταξύ τους μονόδρομος. Κατά τα άλλα οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να είναι στιβαροί, ευγενείς, προσηνείς και φυσικά με κόσμια εμφάνιση. Εν κατακλείδι, ο δάσκαλος και η δασκάλα, ο καθηγητής και η καθηγήτρια είναι πρότυπα και για τους μαθητές και για τους γονείς. Και πρέπει να φέρονται αναλόγως.

Συνοψίζοντας, κάθε εμπλεκόμενος στη μαθησιακή διαδικασία, είτε με την ιδιότητα του μαθητή, είτε με την ιδιότητα του γονέα ή του εκπαιδευτικού, είναι υποχρεωμένος να εφαρμόσει όλους τους κανόνες που διέπουν αυτό που ονομάζουμε σχολική ζωή και οι οποίοι υπάρχουν για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος στην Παιδεία μας. Η τήρηση μάλιστα κανόνων από πλευράς των μαθητών έχει παιδευτικό χαρακτήρα, και είναι ένα στάδιο εξαιρετικά κρίσιμο στη διαδρομή που ακολουθεί ένα παιδί για να γίνει πειθαρχημένος άνθρωπος. Είναι η απαραίτητη ζύμωση που χρειάζεται να γίνει, ώστε να αποκτήσει, εν τέλει, τη νοοτροπία, που θα οδηγήσει τελικώς στην ιδιότητα του ΠΟΛΙΤΗ, που είναι ό,τι πιο σημαντικό.

 

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

 

Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Δασκάλα

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός