Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι ασθένειες ή λοιμώξεις οι οποίες προκαλούνται από οργανισμούς οι οποίοι μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής. Άλλοι τρόποι μετάδοσης, που ισχύουν σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι μέσω του αίματος, κάθετα από τη μητέρα στο μωρό ή και μέσω στενής σωματικής επαφής.

 

Επιδημιολογικά Δεδομένα

Καταγράφεται ότι το 56% των αρρένων και το 51% των θηλέων ηλικίας από 15-19 χρόνων έχουν ήδη σεξουαλική εμπειρία. Επίσης, σεξουαλική δραστηριότητα αναφέρεται, μετά από έρευνες και σε ηλικίες από 14 χρόνων, με 1 στους 5 εφήβους των ηλικιών αυτών να έχουν σεξουαλική εμπειρία. Οι μισοί από αυτούς δε χρησιμοποιούν προφύλαξη και 1 στα 7 κορίτσια της ομάδας αυτής με σεξουαλική εμπειρία αναφέρουν εγκυμοσύνη. Περίπου 340 εκατομμύρια περιστατικά με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (Σ.Μ.Ν.) καταγράφονται ετησίως και το 1/3 αφορά σε άτομα ηλικίας έως 25 ετών. Επίσης 2,5 εκατομμύρια νέες H.I.V. (Human Immunodeficiency Virus- Ιός Ανοσοεπάρκειας του Ανθρώπου) λοιμώξεις ετησίως, καταγράφονται σε άτομα 15-24 ετών. Αυτό οφείλεται στο ότι οι έφηβοι είναι οι πλέον ευάλωτοι στα Σ.Μ.Ν. λόγω βιολογικών αιτίων.

Τουλάχιστον ο ένας στους τέσσερις από εμάς μπορεί να μολυνθεί κάποια στιγμή της ζωής του. Το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των Η.Π.Α. υπολόγισε ότι τα επεισόδια σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων στις Η.Π.Α. ήταν 19 εκατομμύρια. Σχεδόν τα μισά από αυτά συμβαίνουν σε άτομα ηλικίας από 15 μέχρι 24 ετών. Πέρα από δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δημιουργούν και σημαντικό οικονομικό βάρος που υπολογίστηκε ότι προσεγγίζει τα 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε έναν χρόνο στις Η.Π.Α. .

Και για τα δύο φύλα, που πάσχουν από τέτοια νοσήματα, παρατηρούνται τα εξής: α) Μικρής διάρκειας σεξουαλικές σχέσεις, β) Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι, γ) Έλλειψη πείρας και μη σχολαστική εφαρμογή αντισύλληψης. Στα κορίτσια διαγιγνώσκονται περισσότερα Σ.Μ.Ν., σε σχέση με τα αγόρια, λόγω της διαφορετικής ανατομίας των γεννητικών τους οργάνων, η οποία είναι πιο περίπλοκη. Επίσης, εντοπίζονται πιο συχνά στα κορίτσια καθότι γίνεται συχνός έλεγχος ασυμπτωματικών κοριτσιών μέσω της εξέτασης του τεστ Παπανικολάου. Ένα ακόμη παράδειγμα έγκαιρης διάγνωσης των Σ.Μ.Ν. στα κορίτσια, είναι η ανάγκη συνταγογράφησης αντισυλληπτικών όταν και όπου χρειάζεται, με αποτέλεσμα να εξετάζονται από τον ειδικευμένο γιατρό.

Σε σύγκριση με ανθρώπους που δεν πάσχουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, αυτοί που πάσχουν από ένα τέτοιο νόσημα, ιδίως εάν έχουν έλκη (πληγές) των γεννητικών οργάνων, έχουν δύο με πέντε φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αποκτήσουν λοίμωξη με τον ιό Ανοσοεπάρκειας του Ανθρώπου (Η.I.V./A.I.D.S.) μέσω σεξουαλικής επαφής.

 

Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες ενός Σ.Μ.Ν.;

Πολλά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα προκαλούν στειρότητα και αποβολές. Μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές ασθένειες, ακόμη και στον θάνατο. Πολλά από τα Σ.Μ.Ν. διαρκούν ισόβια και η εμφάνισή τους δημιουργεί ένταση στη σχέση δύο ανθρώπων.

Ποια είναι τα Σ.Μ.Ν. ;

1) τριχομονάδωση

2) γονόρροια

3) χλαμύδια

4) σύφιλη

5) μαλακό έλκος

6) ο ιός κονδυλωμάτων, ο οποίος προκαλεί τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων

7) ο ιός του απλού έρπητα, ο οποίος προκαλεί έρπητα γεννητικών οργάνων

8) πυελική φλεγμονή, η οποία προκαλεί στείρωση

9) ο ιός της ηπατίτιδας Β

10) κυτταρομεγαλοϊός

11) ψείρες εφηβαίου

12) ο H.I.V., ο οποίος προκαλεί A.I.D.S.

Ποια είναι τα συμπτώματα; Έχουν κοινή συμπτωματολογία με άλλα νοσήματα;

Έκκριση υγρών από την ουρήθρα, που μπορεί να προκαλέσει κάψιμο κατά την ούρηση. Αυτό μπορεί να προκληθεί από χλαμύδια, γονόρροια, τριχομονάδες, κονδυλώματα και Έρπη (στην ουρήθρα). Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να προκληθεί και από άλλες καταστάσεις, όπως από φλεγμονή του προστάτη ή από κυστίτιδα (φλεγμονή της ουροδόχου κύστης, μια λοίμωξη που δεν είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενη). Για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η επίσκεψή μας στον κατάλληλο γιατρό προκειμένου να τεθεί η διαφοροδιάγνωση.

Ενόχληση στην περιοχή του πρωκτού όπως, για παράδειγμα, φαγούρα, αιμορραγία ή έκκριση υγρών, μπορεί να προκληθεί από τα κονδυλώματα, τα χλαμύδια, τον έρπη, τη γονόρροια και τη σύφιλη. Παρόμοια ενόχληση προκαλείται από έκζεμα και από αιμορροΐδες. Στις γυναίκες επίσης, μπορεί να παρουσιαστεί περιστασιακή αιμορραγία από διάφορες μολύνσεις όπως, για παράδειγμα, από χλαμύδια.

 

Πρόληψη

Δεν υπάρχει απόλυτα ασφαλής σεξουαλική επαφή. Όμως η ασφαλέστερη σεξουαλική επαφή καθορίζεται από τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων, τις σεξουαλικές πρακτικές, τις γενικές πρακτικές υγιεινής και, πάνω απ’ όλα, τη συστηματική χρήση προφυλακτικού.

Ασφαλής σεξουαλική επαφή είναι ο,τιδήποτε κάνουμε για να ελαττώσουμε τον κίνδυνο του να κολλήσουμε ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Εν ολίγοις να έχουμε την περισσότερη ευχαρίστηση με τον λιγότερο κίνδυνο.

Απαραίτητη κρίνεται η επίσκεψη στο ιατρείο και η διενέργεια εξετάσεων. Πολύ σημαντικό είναι να υπάρχει πλήρης ενημέρωση για θέματα που αφορούν στη σεξουαλική υγεία και στη σωστή σεξουαλική συμπεριφορά, πριν ακόμα από την πρώτη σεξουαλική επαφή. Πέρα από τις εξετάσεις που πρέπει να λάβουν χώρα, απαιτείται ενημέρωση των νέων για τις αντισυλληπτικές μεθόδους και στο σχολείο αλλά και, κυρίως, στο σπίτι.

Επίσης επισημαίνουμε την αξία που έχει η δοκιμασία κατά Παπανικολάου (τέστ Παπ) στην έγκαιρη διάγνωση όχι μόνο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά και άλλων καταστάσεων, που σε βάθος χρόνου μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο. Η δοκιμασία κατά Παπανικολάου είναι μια πολύ σημαντική εξέταση, που πρέπει να γίνεται για πρώτη φορά λίγο μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή, ακόμη και αν αυτή έρχεται σε πολύ νεαρή ηλικία. Δυστυχώς όμως αυτό δε συμβαίνει, γιατί έχει επικρατήσει μια λανθασμένη αντίληψη ότι η εξέταση αυτή πρέπει να γίνεται σε μεγαλύτερες ηλικίες και κυρίως μετά τα 25 έτη.

 

Συμπεριφορά

Αν πάσχετε από κάποιο τέτοιο νόσημα, μην επιτρέπετε στα σωματικά σας υγρά να περάσουν στο σώμα του συντρόφου σας. Αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή, αν έχετε πληγές ή άλλα συμπτώματα των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων. Εξεταστείτε για αυτά τα νοσήματα κάθε χρόνο, και πάρτε τη σωστή θεραπεία σε περίπτωση που έχετε μολυνθεί.

 

Θυμηθείτε

Περισσότερο από ένας στους τρεις κρύβει τα αισθήματά του προκειμένου να έχει ερωτική επαφή με κάποιον. Το ίδιο περίπου ποσοστό κρύβει το προηγούμενο ιατρικό ιστορικό του. Ο ίδιος περίπου αριθμός κρύβει το κατά πόσο ή όχι είναι φορέας του A.I.D.S.!

Εσείς και ο σύντροφός σας μπορεί να εγκαταλείψετε το ασφαλές σεξ επειδή είστε αποφασισμένοι να μην έχετε επαφή με κανέναν άλλον. Πριν το κάνετε βεβαιωθείτε ότι κανείς από τους δύο δεν είναι μολυσμένος. Μερικές φλεγμονές, όπως το A.I.D.S., θέλουν πολλά χρόνια για να εμφανίσουν συμπτώματα. Έτσι μπορεί να μην γνωρίζετε ακόμη ότι είστε φορέας. Επισκεφθείτε τον γιατρό σας για έλεγχο για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.

 

Αναφορά στα πλέον σοβαρά Σ.Μ.Ν.

Ηπατίτιδα Β-H.B.V.

Η Ηπατίτιδα, που είναι φλεγμονή του ήπατος, μπορεί να προκληθεί από διάφορους ιούς καθώς και από άλλους παράγοντες. Ένας από τους ιούς είναι ο H.Β.V., δηλαδή ο ιός της Ηπατίτιδας Β, που μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της σεξουαλικής επαφής και για αυτό η Ηπατίτιδα Β κατατάσσεται ανάμεσα στα Σ.Μ.Ν. .

Μετάδοση: Ο ιός αυτός μεταδίδεται εύκολα με το αίμα και τα υγρά του σώματος. Επίσης, μια φορέας του ιού μπορεί να τον μεταδώσει στο έμβρυο κατά τη διάρκεια του τοκετού αλλά και του θηλασμού.

Περίοδος Επώασης: 1,5 – 6 μήνες

Συμπτώματα/ Στάδια: Πολλές φορές η λοίμωξη αυτή είναι ασυμπτωματική. Τα συμπτώματα, όταν εμφανίζονται, το κάνουν σε τρία στάδια:

Στάδιο 1: Συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης, κούραση, απώλεια όρεξης, φαγούρα.

Στάδιο 2: Ίκτερος, κοιλιακός πόνος, ανοιχτόχρωμα κόπρανα και σκουρόχρωμα ούρα.

Στάδιο 3: Υποχώρηση ίκτερου, απώλεια βάρους.

Επιπλοκές: Περίπου 5% των ατόμων που έχουν μολυνθεί με τον ιό της Ηπατίτιδας Β παραμένουν χρόνιοι φορείς. Στους χρόνιους φορείς η λοίμωξη με τον H.B.V. μπορεί στο μέλλον να εξελιχθεί σε κίρρωση του ήπατος ή σε καρκίνο του ήπατος.

Διάγνωση και Θεραπεία: Η εξέταση περιλαμβάνει αναλύσεις αίματος για τους διάφορους δείκτες της Ηπατίτιδας Β, οι οποίοι είναι σημαντικοί για να καθοριστεί το πότε έγινε η μόλυνση με τον ιό καθώς και η πρόγνωση της ασθένειας. Θεραπεία  για την Ηπατίτιδα Β δεν υπάρχει!

Πρόληψη: Για την Ηπατίτιδα Β υπάρχει προληπτικό εμβόλιο.

 

A.I.D.S. (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσιολογικής Ανεπάρκειας)

Το A.I.D.S., δηλαδή το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας, είναι η ασθένεια που προκαλείται από τον ιό H.I.V. . Ο ιός προσβάλλει τα Τ4-λεμφοκύτταρα, ένα τύπο λευκών αιμοσφαιρίων.

Μετάδοση: Ο ιός H.I.V. μεταδίδεται με τρεις βασικούς τρόπους:

(α) Μέσω του αίματος και των παραγώγων του, για παράδειγμα από μεταγγίσεις με αίμα μολυσμένο, από κοινή χρήση βελονών και συριγγών για λήψη ναρκωτικών, από μη αποστειρωμένα όργανα βελονισμού, τατουάζ, κ.λπ. .

(β) Με το κολπικό, πρωκτικό και στοματικό σεξ, μέσω του σπέρματος και των κολπικών υγρών και,

(γ) Κάθετα, δηλαδή από τη μητέρα στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη και από τη μητέρα στο νεογνό κατά τη γέννα και τον θηλασμό.

Δε μεταδίδεται με την απλή κοινωνική επαφή, ούτε από τις  τουαλέτες, ούτε από τα έντομα.

Περίοδος Επώασης: Τα συμπτώματα μπορεί να κάνουν μέχρι και 10-15 χρόνια να εμφανιστούν.

Συμπτώματα/ Σημεία:

(α) Πολλά άτομα που μολύνονται από τον ιό H.I.V. παραμένουν ασυμπτωματικά για χρόνια. Υπάρχουν ωστόσο και άτομα που λίγες βδομάδες μετά από την προσβολή τους με τον ιό, θα εκδηλώσουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης, όπως πυρετό, πονόλαιμο, διόγκωση των λεμφαδένων, κούραση. Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν από μόνα τους.

(β) Μετά από χρονικό διάστημα, που μπορεί να είναι μήνες ή και χρόνια, ένα οροθετικό άτομο θα αρχίσει να παρουσιάζει 2 ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα και κλινικά σημεία: λεμφαδενοπάθεια, νυκτερινή εφίδρωση, απώλεια βάρους, διάρροια, παρατεταμένους πυρετούς, καταβολή δυνάμεων και ευκαιριακές λοιμώξεις.

Πλήρες A.I.D.S.

Στη φάση αυτή πλέον, οι ευκαιριακές λοιμώξεις είναι πιο πολλές και πιο συχνές: (π.χ. Έρπης ζωστήρας, τοξοπλάσμωση, μεγαλοκυτταροϊός, μυκητιάσεις, πνευμονικές λοιμώξεις). Μπορεί επίσης να εμφανιστεί το σάρκωμα Καπόζι (ένα είδος καρκίνου του δέρματος).

Διάγνωση: Επειδή η λοίμωξη στην αρχή είναι ασυμπτωματική, ο μόνος τρόπος για διάγνωσή της είναι η ανάλυση αίματος.

-Αντισώματα κατά του ιού (6 εβδομάδες- 6 μήνες).

–Aν σε ένα άτομο βρεθούν αντισώματα κατά του ιού, τότε το αποτέλεσμα επιβεβαιώνεται με άλλες αναλύσεις που είναι ειδικές για ανεύρεση του ιδίου του ιού στο αίμα.

Θεραπεία

Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί φάρμακο που να σκοτώνει τον ιό και να απαλλάσσει τον οργανισμό από την καταστροφική παρουσία του. Υπάρχει η λεγόμενη «τριπλή» θεραπεία, δηλαδή ένας συνδυασμός φαρμάκων που εμποδίζουν τις διάφορες λειτουργίες του ιού. Ως αποτέλεσμα βοηθούν στην καταστολή των συμπτωμάτων και την καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου. Μέχρι τώρα δεν έχει ανακαλυφθεί ούτε προληπτικό εμβόλιο αλλά οι έρευνες και οι δοκιμές συνεχίζονται.

Πρόληψη

• Σε ότι αφορά τη μετάδοση μέσω του σεξ:

Για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού μέσω του σεξ, ισχύουν οι γενικοί κανόνες πρόληψης που υπάρχουν για όλα τα Σ.Μ.Ν., δηλαδή αποχή, μονογαμική σχέση ή μείωση των ερωτικών συντρόφων καθώς και συστηματική και σωστή χρήση του προφυλακτικού.

– Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι άτομα με άλλα Σ.Μ.Ν. έχουν αυξημένο κίνδυνο για προσβολή από τον ιό H.I.V. .

• Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση μέσω του αίματος:

Όλα τα παράγωγα του αίματος εξετάζονται πριν από τις μεταγγίσεις.

– Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κοινές σύριγγες και βελόνες για λήψη ενδοφλεβίων ναρκωτικών, αλλά σύριγγες και βελόνες μίας χρήσης. Επίσης πρέπει να αποφεύγονται μη αποστειρωμένα εργαλεία, που τρυπούν το δέρμα. Η πλήρης αποφυγή τέτοιων πρακτικών φυσικά είναι πάντα η καλύτερη πρόληψη.

• Σε ότι αφορά στην κάθετη μετάδοση:

Στατιστικά γύρω στο 25% των οροθετικών εγκύων θα μεταδώσουν τον ιό στο μωρό τους. Με τη λήψη προληπτικής θεραπείας η πιθανότητα μετάδοσης μειώνεται στο 8%. Η θεραπεία δίνεται στην έγκυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τον καιρό του τοκετού και στη συνέχεια παρέχεται και στο μωρό για 6 βδομάδες.