Σύνταξη άρθρου: Περίανδρος Καράλης

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Ένα ιδιαίτερο μουσείο της Αθήνας είναι το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων στην οδό Διογένους 1 – 3, στην Πλάκα. Αν το παρουσιάζαμε με λίγα λόγια, θα λέγαμε πως θεωρείται ιδιαίτερο, διότι στις προθήκες του εκθέτει ήχους και συγκεκριμένα ήχους λαϊκών και παραδοσιακών οργάνων και παιξίματά τους. Ομολογουμένως το αρχείο των ήχων αυτών είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και εργαλείο χρήσιμο για τους ερευνητές της παραδοσιακής μουσικής. Σημαντική είναι και η έκθεση λαϊκών και παραδοσιακών μουσικών οργάνων, τα οποία είναι όλα αυθεντικά, ενώ ορισμένα είναι και σπάνια στο είδος τους. Τέλος, έκθεμα αποτελεί και το ίδιο το μουσείο, το κτήριό του. Αρκεί να το επισκεφθεί κανείς και θα το αντιληφθεί.

Στο παρόν άρθρο οι τρεις άξονες που αναφέραμε στον πρόλογο συναποτελούν το μουσείο και συνιστούν την αξία του, παιδευτική, καλλιτεχνική και πολιτισμική.

Το Μουσείο είναι προϊόν συνεργασίας του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, στο οποίο και υπάγεται με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα Β. Παπαντωνίου και την Ελληνική Εταιρεία Λαογραφικής Μουσειολογίας.

 

Στοχοθεσία του Μουσείου

Όπως αναφέρει το ίδιο το Μουσείο στόχος της δράσης και της λειτουργίας του είναι η έρευνα, η διαφύλαξη και προώθηση της λαϊκής μουσικής παράδοσης και πολιτισμού. Οι όροι αυτοί περιλαμβάνουν και αναφέρονται κυρίως στη μουσική παράδοση των νεότερων χρόνων (18ος – 20ος αιώνας).

 

Η έκθεση

Βασικό στοιχείο της μόνιμης έκθεσης του μουσείου είναι το παραδοσιακό όργανο. Ο επισκέπτης έχει τη σπάνια ευκαιρία να δει και να μελετήσει από κοντά αυθεντικά όργανα από όλες τις περιοχές του Ελληνισμού. Τα εκθέματα είναι συνομαδωμένα στις τέσσερις κατηγορίες τους. Οι κατηγορίες αυτές έχουν οριστεί από την επιστήμη της Εθνομουσικολογίας και είναι οι εξής:

  • Μεμβρανόφωνα: τουμπελέκια, νταούλια, ντέφια, τουμπιά.
  • Αερόφωνα: κλαρίνα, φλογέρες, ζουρνάδες, γκάιντες, μαντούρες, σουραύλια, τσαμπούνες.
  • Χορδόφωνα: κιθάρες, ταμπουράδες, λαγούτα, μαντολίνα, ούτια, λύρες αχλαδόσχημες, λύρες φιαλόσχημες, σαντούρια, κανονάκια.
  • Ιδιόφωνα και ηχητικά αντικείμενα: κουδούνια, κρόταλα, κόχυλες, κουτάλια, σφυρίχτρες, ζίλια, τρίγωνα, μασιές, σήμαντρα.

Επειδή, όπως προαναφέραμε, το συγκεκριμένο είναι μουσείο ήχων, τα μουσικά του όργανα δεν εκτίθενται απλώς, αλλά συνοδεύονται και από τον ήχο, τη μουσική και τα παιξίματά τους. Δεν έχει παρά ο επισκέπτης να φορέσει τα ακουστικά που βρίσκονται στο πλάι του κάθε οργάνου και θα κατακλυστεί από τους διακριτούς ήχους και μουσικές που αυτό παράγει.

 

Το Κτήριο

Καθώς έχει σημειωθεί, το αρχοντικό Λασσάνη είναι ένα έκθεμα το ίδιο. Τα βασικά και κύριά του χαρακτηριστικά είναι της οθωμανικής περιόδου. Χτίστηκε τη δεκαετία του 1840 που είναι η βασιλεία του Όθωνα στην Ελλάδα και ως εκ τούτου έχει και κάποια φερτά εκλεκτικιστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Αυτό που επιτυγχάνει η ατμόσφαιρα του μουσείου για τον επισκέπτη του είναι να τον μεταφέρει πίσω στον χρόνο, τότε που και τα μουσικά όργανα που εκτίθενται και οι μελωδίες τους ήταν ο κανόνας στη ζωή των ανθρώπων. Το εν λόγω λοιπόν κτήριο είναι ο φυσικός χώρος για τα εκθέματα του μουσείου αυτού, σε κάθε περίπτωση.

 

Οι δράσεις του Μουσείου

  • Εκπαιδευτικά Προγράμματα

Το μουσείο έχει αρκετά και ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν και στην ευρύτερη στοχοθεσία του, όπως αυτή προαναφέρθηκε καθώς και στη γνωριμία με τα εκθέματά του. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον σύνδεσμο: Εκπαιδευτικά Προγράμματα.

  • Έρευνα

Όποιος ερευνητής, εκπαιδευτικός ή ακόμα και φοιτητής μουσικολογίας επιθυμεί να μελετήσει και να γνωρίσει από κοντά την άυλη και την υλική διάσταση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, έχει τη δυνατότητα να εργαστεί με το αυθεντικό υλικό (όργανα – ήχοι). Ό,τι δηλαδή συνιστά την ισχυρότερη τεκμηρίωση των πορισμάτων της έρευνάς του. Το μουσείο είναι ανοικτό πάντοτε σε τέτοιου είδους συνεργασίες.

  • Η Βιβλιοθήκη

Η βιβλιοθήκη του μουσείου περιλαμβάνει πλήρες οπτικοακουστικό υλικό (σπάνιους δίσκους, ταινίες και άλλες καταγραφές) για την παραδοσιακή μουσική, το τραγούδι και τον χορό. Περιλαμβάνει επίσης αξιόλογο αριθμό τίτλων βιβλίων με εξειδίκευση στη μουσική παράδοση των τελευταίων τριών αιώνων. Στα ράφια της μπορεί να βρει κανείς και σπάνιες εκδόσεις γύρω από το θέμα της μουσικής και της παράδοσης, πηγές σημαντικές στη βιβλιογραφία.

Αναμφισβήτατα το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων αποτελεί μια ξεχωριστή κιβωτό, η οποία φυλάει στα έγκατά της το απαραίτητο υλικό που χρειάζεται το μέλλον της ελληνικής μουσικής. Η παράδοση αποτελεί την πάγια σταθερά της έμπνευσης των σύγχρονων καλλιτεχνών και ανατροφοδοτεί αδιαλείπτως την πνευματική παραγωγή της χώρας. Μια επίσκεψη το επιβεβαιώνει.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Στέλλα Κυρίκου

Πιανίστα, Σύμβουλος σε θέματα Κλασσικής Μουσικής