Σύνταξη άρθρου: Λίνα Ριζκάλα

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

 

Για τους ενήλικες, όταν τελειώνει μια χρονιά και αρχίζει μια άλλη, είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνουμε τον οικονομικό απολογισμό μας. Αυτό φυσικά είναι πάντα απαραίτητο, όταν διαχειρίζεται κανείς χρήματα, τον μισθό του, τον οικογενειακό ή τον ατομικό του προϋπολογισμό, έχει περιουσία να φροντίσει. Πρέπει όμως, μέσα στις τόσες έγνοιές μας, να φροντίζουμε να σημειώνουμε πολλά, ουσιαστικής σημασίας πράγματα με σκοπό να μεταφέρουμε αυτά, που μάθαμε τη χρονιά που πέρασε και είναι από την ίδια μας τη ζωή, στα παιδιά μας.

Τα δάνεια

Σήμερα θα μιλήσουμε για δάνεια. Δάνεια για διακοπές, δάνεια για κατοικία, δάνεια για ψώνια, πιστωτικές κάρτες, δάνεια αυτοκινήτου. Δάνεια πολλών ειδών. Θα μιλήσουμε για το πότε και πώς δανειζόμαστε.

Ποιος είναι ο κανόνας για το ύψος δανεισμού;

Είμαστε ενήλικες και υπεύθυνοι για τις αποφάσεις και για το πού βάζουμε τις υπογραφές μας. Οφείλουμε λοιπόν να ενημερωνόμαστε και να σκεφτούμε σοβαρά και όχι επιπόλαια, όταν δανειζόμαστε και ο λόγος για αυτό είναι απλός: τα χρήματα θα πρέπει να τα επιστρέψουμε! Όταν μάθουμε στα παιδιά μας ότι τα δανεικά (χρήματα, αντικείμενα, χρόνος κ.λπ.) επιστρέφονται, τα ενδυναμώνουμε, τους διαμορφώνουμε νοοτροπία και καθορίζουμε τις αντιλήψεις τους με σκοπό να έχουν καλύτερο έλεγχο της ζωής τους.

Τι πρέπει λοιπόν να προσέξουν, όσοι δανείζονται από την τράπεζα; Ξεκινάμε με μια ερώτηση, η οποία συνοψίζει όλες τις απαντήσεις: «Τι αντέχω να πληρώνω κάθε μήνα;». Η ερώτηση αυτή αφορά σε παράμετρο ουσιώδη και κρίσιμη, στη σχέση δηλαδή δανεισμού προς εισοδήματα. Ας το δούμε αναλυτικά. Το μηναίο ποσό αποπληρωμής (δόση) διαιρούμενο προς το μηνιαίο εισόδημά μας μας δίνει ένα ποσοστό. Ας προσέξουμε το παρακάτω παράδειγμα: 1000€ μισθός /400€ μηνιαία δόση δανείου μας δίνει ένα ποσοστό 40% επί του μηνιαίου μισθού μας. Η βιβλιογραφία λέει ότι το ποσοστό αυτό θα πρέπει να είναι κάτω του 30% για στεγαστικά δάνεια και κάτω του 40% για το σύνολο του δανεισμού μας. Αν π.χ. έχουμε καθαρό μισθό 1500€ και δόση στεγαστικού δανείου 500€, κάρτας 100€ και καταναλωτικού 50€, προκύπτει 650€/1500€ = 43%, λίγο πάνω από το όριο δηλαδή.

Θα αισθανόσασταν άνετοι με αυτές τις υποχρεώσεις; Εγώ πάντως όχι. Χρυσός κανόνας για μένα είναι το σύνολο του δανεισμού μου να μην υπερβαίνει το 30%, διότι και με μια απρόβλεπτη δυσκολία (σε βάθος 25ετίας που διαρκεί π.χ. ένα στεγαστικό δάνειο) θα μπορέσω μάλλον να ανταπεξέλθω.

Ο τόκος

Στα μεγαλύτερα παιδιά μπορούμε να μιλήσουμε για δανεισμό χρημάτων εξηγώντας τους ότι, όταν δανείζουμε εμείς την τράπεζα (μια κατάθεση), λαμβάνουμε τόκο, ενώ όταν δανειζόμαστε από την τράπεζα, πληρώνουμε τόκο. Ο στόχος είναι, εκτός του να μάθουν να κάνουν τον προϋπολογισμό τους, να αρχίσουν να αποκτούν αίσθηση ότι τα χρήματα είναι κάτι που πολλαπλασιάζεται με σωστό εκ μέρους τους χειρισμό. Στο μάθημα των Μαθηματικών, στη Στ’ τάξη του δημοτικού αλλά και στο γυμνάσιο, τα ποσοστά διδάσκονται και υπάρχουν πάρα πολλές ασκήσεις και προβλήματα όπου ζητείται ο τόκος, το αρχικό ή το τελικό κεφάλαιο. Μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε και να το συνδυάσουμε με πραγματικά οικονομικά μας. Τα περισσότερα παιδιά θα αντιληφθούν αμέσως πόσο σοβαρό είναι.

Υπάρχουν καλά και κακά δάνεια;

Μια θεωρία λέει πως ναι.

Τα καλά δάνεια είναι αυτά που χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν μελλοντική αξία. Ένα δάνειο που χρησιμοποιεί ένας επαγγελματίας για την εργασία του με προσδοκία την αύξηση των εισοδημάτων του είναι καλό, αν η αύξηση είναι μεγαλύτερη από το κόστος του δανείου.

Τα στεγαστικά δάνεια

Ένα στεγαστικό δάνειο για ένα ακίνητο ίσως είναι καλό, αν το ακίνητο το δούμε και υπό το πρίσμα της επένδυσης. Το στεγαστικό μας «υποχρεώνει» σε μία πειθαρχία «αποταμίευσης», αφού μετά τα αρχικά χρόνια αποπληρωμής, η δόση αρχίζει να καλύπτει μεγαλύτερο ποσοστό του κεφαλαίου (τα πρώτα χρόνια καλύπτει κυρίως τόκους). Αν αυξηθεί η αξία του ακινήτου σε βάθος 20-ετίας ή 30-ετίας τότε τόσο το καλύτερο. Αλλά και τα στεγαστικά δάνεια θέλουν προσοχή, γιατί η «επένδυση» θα πρέπει να έχει και νόημα φορολογικά και το ακίνητο να αποκτηθεί σε ιδιαίτερα καλή τιμή, για να αποτελέσει «επένδυση». Ας δούμε όμως τι πραγματικά πληρώνουμε, όταν παίρνουμε ένα στεγαστικό δάνειο.

Να δώσουμε ένα παράδειγμα. Έστω ότι αγοράζουμε ένα ακίνητο προς 300.000€ και λαμβάνουμε δάνειο για 210.000€ (δηλαδή το 70%), 30-ετίας με επιτόκιο 4%. Η μηναία δόση ανέρχεται σε 1.000€ περίπου και τον πρώτο μήνα, η πρώτη δόση πληρώνει 700€ τόκους και αποπληρώνει 300€ κεφάλαιο (όσο προχωράνε οι μήνες, η σχέση αυτή αντιστρέφεται). Το δάνειο αυτό θα μας στοιχίσει στο σύνολο της 30-ετίας 150.900€ περίπου σε τόκους. Δηλαδή, στα 30 χρόνια θα έχουμε πληρώσει συνολικά 210.000€ + 150.900€ = 360.900€ πλέον της αρχικής επένδυσής μας των 90.000€ = 450.900€. Θα αξίζει το ακίνητο τόσο τότε;

Αν μικρύνουμε το διάστημα και από 30 έτη πάμε στα 20 έτη, τότε η δόση μας αυξάνεται σημαντικά σε 1.270€ αλλά το δάνειο θα μας στοιχίσει στο σύνολο της 20-ετίας 95.400€ σε τόκους. Δηλαδή 305.400€ περίπου πλέον την αρχική επένδυση των 90.000€ = 395.400€.

Σκέψη λοιπόν και όχι παρόρμηση και ενθουσιασμός και πολύ μεγάλη μελέτη των δυνατοτήτων μας στο παρόν και, κυρίως, στο μέλλον. Συζήτηση επίσης σοβαρή με κάποιον εκτιμητή ακινήτων καθώς και με τον εκτιμητή της τράπεζας, πριν από την τελική μας απόφαση. Οι εκτιμητές έχουν πολύ μεγάλη εμπειρία και συχνά είναι ανοιχτοί στο να τη μοιραστούν. Και, φυσικά, πολύ σώφρονα διαχείριση των οικονομικών μας, αφού πάρουμε την απόφαση για τη σύναψη δανείου. Με άλλα λόγια, εξερευνήσετε τις διάφορες δυνατότητες και «παίξτε» λίγο με τους αριθμούς, για να δείτε τι σας συμφέρει. Πάντα με τη γνώση του ειδικού σας παρά πόδας.

Για να επανέλθουμε στο παράδειγμά μας, πρέπει να λάβετε υπόψη ότι αυτή είναι μια απλουστευμένη προσέγγιση, γιατί τα 1,000€ σε 20 ή 30 χρόνια έχουν πολύ διαφορετική αξία από ό,τι σήμερα. Βέβαια μέσα σε αυτό το ακίνητο θα κατοικείτε, οπότε και εξοικονομείτε τα χρήματα ενός ενοικίου ή το νοικιάζετε σε κάποιον και αποπληρώνει μόνο του μέρος του δανείου. Είναι λοιπόν τα στεγαστικά καλά δάνεια ή κακά;

Τα Καταναλωτικά Δάνεια και οι Πιστωτικές Κάρτες 

Αν χρησιμοποιηθούν εκτάκτως και με στόχο την άμεση αποπληρωμή τους, τότε είναι πολύ εξυπηρετικά. Γενικά όμως, λόγω των υψηλών επιτοκίων τους καθώς και της ανθρώπινης συνήθειας να ξοδεύονται τα χρήματα σε μη ουσιαστικά πράγματα και να αναβάλλεται η αποπληρωμή τους, η θεωρία λέει ότι είναι προς αποφυγή. Σε αυτήν την κατηγορία είναι και οι πιστωτικές κάρτες που καλό είναι να εξοφλούνται (να μηδενίζονται) κάθε μήνα.

Τα καταναλωτικά δάνεια αφορούν συνήθως σε ποσά μικρού ύψους και έχουν βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα αποπληρωμής. Τα επιτόκιά τους είναι υψηλότερα των στεγαστικών δανείων και καλό είναι να ρωτήσουμε και να κατανοήσουμε το κόστος τους, γιατί συχνά συνοδεύονται από τα λεγόμενα «έξοδα τραπέζης».

Οι πιστωτικές κάρτες είναι επίσης μια περίπτωση που θέλει προσοχή. Το επιτόκιό τους είναι εξαιρετικά υψηλό και οι περισσότεροι επιλέγουμε να εξοφλείται κάθε μήνα μόνο η ελάχιστη καταβολή, γιατί διευκολύνει τον μηνιαίο μας προϋπολογισμό και διατηρούμε την απαραίτητη ρευστότητά μας. Ως αποτέλεσμα, για να αποπληρωθεί το κεφάλαιο, θα περάσουν πολλά χρόνια. Χρόνια κατά τα οποία πληρώνουμε τόκους στο ανεξόφλητο κεφάλαιο, με αποτέλεσμα αυτό να αυξάνεται! Μελετήστε τον λογαριασμό της πιστωτικής σας λοιπόν προσεκτικά και, όταν μπορείτε, εφόσον έχετε επιλέξει την ελάχιστη καταβολή, αποπληρώστε όποιο ποσόν μπορείτε επιπλέον, για να μειώσετε το κεφάλαιο.

Σε σχέση με τα παιδιά, πρέπει να σκεφτούμε τι οικογενειακές αξίες θέλουμε να τους δώσουμε και σε αυτό παίζει ρόλο το παράδειγμά που τους δίνουμε. Στη διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου υπάρχουν πάντα στιγμές ευμάρειας και στιγμές δυσκολίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ας μην καταφεύγουμε εύκολα στον δανεισμό. Να γνωρίζουν τα παιδιά, οι έφηβοι και οι νέοι πως κάθε επιλογή έχει το τίμημά της.

Υπάρχουν στο διαδίκτυο πολλοί υπολογιστές δόσεων με μεγαλύτερη ή μικρότερη λεπτομέρεια – και οι ελληνικές τράπεζες τα έχουν στα site τους. Αυτός που χρησιμοποίησα για το άρθρο αυτό είναι ο Υπολογιστής Χρονοδιάγραμμα Αποσβέσεων.

 

Ηλ.Ταχ.: [email protected]

Λίνα Ριζκάλα

Οικονομολόγος

 

Αναστασία Μοσκόβη

Λογίστρια