Ένα ευρωπαϊκό μουσείο ορόσημο για την ιστορία του ενδύματος
Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Μιαρίτης
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός
Τα μουσεία αποτελούν χώρους εναποθήκευσης αντικειμένων και ιδεών, διατήρησης και ανάδειξης της ιστορίας. Ένα εξαιρετικό ίδρυμα με αντικείμενο το ρούχο, το ένδυμα, όπου ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει και να θαυμάσει την ιστορία και την εξέλιξη του ενδύματος από τις απαρχές του μέχρι και σήμερα, είναι το Μουσείο Καλών Τεχνών Βικτωρίας και Αλβέρτου (Victoria and Albert’s Museum) που βρίσκεται στο Λονδίνο της Μεγάλης Βρετανιάς.
Το παρόν μουσείο είναι ένα μουσείο Σχεδίου και Τέχνης μοναδικό σε όλη την υφήλιο λόγω της τεράστιας συλλογής του και της ποικιλίας στη θεματολογία που εμπεριέχει. Ένα από τα σημαντικότερα και πιο εκτενή από τα τμήματά του είναι ο τομέας Συρμός και Μόδα (Fashion). Το τμήμα αυτό του μουσείου περιέχει μια εκτεταμένη συλλογή από ρούχα, υποδήματα, κοσμήματα και υφάσματα που καλύπτουν πλήρως τους τελευταίους αιώνες. Οι παραπάνω κατηγορίες περιλαμβάνουν συνολικά περίπου 28,000 εκθέματα ενδυμάτων-κοσμημάτων και 75,000 δείγματα και κατασκευές υφασμάτων. Το Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου άνοιξε τις πύλες του το 1852, ενώ τη σημερινή του μορφή την έλαβε τελικά κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η παλαιότητα των αντικειμένων ξεκινάει από την τέταρτη π.Χ. χιλιετία.
Γενικώς, το Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου αποτελεί ένα μουσείο Τέχνης. Χωρίζεται σε τέσσερις θεματολογικές εκθέσεις, 1) Ασία, 2) Έπιπλα, Υφάσματα και Μόδα, 3) Γλυπτική, Μέταλλα, Κεραμικά και Γυαλί και 4) Λέξη και Εικόνα. Η πτέρυγα που περιλαμβάνει τη Μόδα και την ιστορία της καταλαμβάνει διάσπαρτα όλη την έκταση του Μουσείου αλλά υφίσταται και σε θεματικούς, ειδικά διαμορφωμένους χώρους.
Όσον αφορά αποκλειστικά στη Μόδα έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμες και οργανωθεί ποικιλόμορφες συλλογές. Ο επισκέπτης μπορεί να δει συλλογές ενδυμάτων, υποδημάτων, καπέλων, οπτικών γυαλιών και γυαλιών ηλίου, νυφικών ενδυμάτων, κοσμημάτων και υφασμάτων. Τα αντικείμενα αυτά εκτείθενται ανά κατηγορία.
Οι κατηγορίες
Στην κατηγορία αυτή, το Μουσείο θεωρείται και είναι από τα πληρέστερα, ίσως και το πληρέστερο, σε παγκόσμιο επίπεδο. Περιλαμβάνει μια εκτενή και ουσιώδη συλλογή που καλύπτει τους τελευταίους πέντε αιώνες, από το 1600 έως και σήμερα. Σημαντικά εκθέματα, μεταξύ άλλων πολλών, αποτελούν σπάνια γυναικεία φορέματα του 17ου αιώνα, βραδινά γυναικεία φορέματα της δεκαετίας του 1930, η μεταπολεμική μόδα, η δεκαετία του 1960, η εξέλιξη διάσημων οίκων μόδας και αφιερώματα σε σύγχρονους σχεδιαστές, όπως η Βίβιεν Γουέστγουντ, ο Αλεξάντερ Μακουίν και σε άλλους πολλούς.
Η ιστορία του υποδήματος ξεπερνάει αυτή του ενδύματος. Ο αριθμός είναι εντυπωσιακός, 2,000 ζευγάρια που καλύπτουν τα τελευταία τρεις χιλιάδες χρόνια. Υποδήματα από διαφορετικές κουλτούρες, πολιτισμούς και ιστορικές περιόδους. Από τα πρώτα παπούτσια φτιαγμένα από φυτά και φύλλα μέχρι τις πλατφόρμες των Βενετών του 16ου αιώνα. Στους χώρους του μουσείου στεγάζεται η ιστορία των υποδυμάτων, από την κατασκευή τους και την πρακτικότητά τους έως τον σχεδιασμό, την τέχνη και το στύλ.
Τα εκθέματα παρακινούν τον θεατή να κάνει μια ιστορική αναδρομή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και να ανακαλύψει τον ρόλο των καπέλων ως συμβόλων εξουσίας και έκφρασης. Κατανοείται απο τον επισκέπτη το πώς σηματοδοτούσαν κάποτε την ιεραρχία και την κοινωνική θέση. Η οργάνωση του τομέα αυτού προβάλλει τη συνέχεια, σε μια ενότητα, της εποχής του καπέλου-συμβόλου με τη νεότερη εποχή, την εποχή δηλαδή της ευρείας διάδοσής τους τα τελευταία 300 χρόνια και της πρόσληψής τους ως κόσμημα και αξεσουάρ σε ποικιλόμορφα σχέδια και υλικά, ως, εν τέλει, καλλιτεχνικό παράγωγο/προϊόν.
*Η συλλογή των καπέλων προς το παρόν είναι διαθέσιμη μόνο ηλεκτρονικά, στη διαδικτυακή συλλογή του μουσείου.
Στον τομέα αυτόν, παρουσιάζεται η εξέλιξη των γυαλιών από ιατρικό βοήθημα σε αξεσουάρ. Η δημιουργία και παραγωγή τους και για τη διευκόλυνση της όρασης γενικώς αλλά και σε βοήθημα των ματιών αναγκαίο για τις ηλιόλουστες μέρες. Παρατίθεται η ιστορία της εξέλιξης των διάφορων υλικών από τα οποία κατασκευάζονταν (π.χ. σκελετός από κέλυφος χελώνας) και κατασκευάζονται ακόμη (π.χ. πλαστικό) οι σκελετοί των γυαλιών. Σημείο αναφοράς της έκθεσης είναι και τα πολύπλοκα σχέδιά τους ως μέσω καλλιτεχνικής έκφρασης και ανάδειξης του στύλ. Το παλαιότερο έκθεμα χρονολογείται τον 19ο αιώνα.
*Παρομοίως με τη συλλογή των καπέλων, έτσι και τα είδη οπτικών είναι διαθέσιμα προσώρας μόνο στην ψηφιακή συλλογή του μουσείου.
Όπως και στα ενδύματα έτσι και στα νυφικά ενδύματα καλύπτεται η περίοδος των τελευταίων πέντε αιώνων. Νυφικά φορέματα και γαμπριάτικα κοστούμια, απλά και λιτά, ογκώδη, μεγαλειώδη, από μετάξι, από δαντέλα, το πέπλο, δείγματα από διαφορετικούς πολιτισμούς, από την Ασία και την Αφρική, άσπρα, τολμηρά χρώματα. Μια συλλογή που θαμπώνει και καταδεικνύει ότι η επιλογή γαμήλιου ενδύματος ήταν και είναι μια διαδικασία κοινωνική και πολιτισμική, πιο σύνθετη από ό,τι εκ πρώτης όψεως φαίνεται.
Παρουσιάζοντας την ιστορία του κοσμήματος στην Ευρώπη, η συλλογή κοσμημάτων αποτελεί μια από τις πιο ολοκληρωμένες και καλύτερες στο είδος της ανά την υφήλιο. Πάνω από 3,000 εκθέματα ξεδιπλώνουν, σε μια ενότητα, την ιστορική εξέλιξη του κοσμήματος στον ευρωπαϊκό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Κέλτικοι μεσοθώρακες (πανοπλίες), μενταγιόν της βασίλισσας Ελισάβετ Α’, διαμάντια φορεμένα από την Αικατερίνη της Ρωσίας, κοσμήματα του κινήματος αρτ-νουβό, τιάρες του οίκου Καρτιέ μέχρι σύγχρονα κοσμήματα από σημαντικούς καλλιτέχνες του παρόντος.
Η ιστορία των υφασμάτων και της ύφανσης αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερο μέρη των εκθεμάτων του μουσείου Βικτωρίας και Αλβέρτου. Με μια τεράστια συλλογή περίπου 75,000 κομματιών που καλύπτουν μια περίοδο από την προδυναστική Αίγυπτο (4η χιλιετία π.Χ.) που εκτείνεται μέχρι σήμερα, αποτελεί ταυτόχρονα και την εθνική συλλογή υφασμάτων της Μεγάλης Βρετανίας. Στο μουσείο μπορεί κάποιος να βρει σχεδόν όλες τις τεχνικές ύφανσης και όλα τα είδη υφασμάτων. Υφάσματα με στάμπες, κεντήματα, μάλλινα, πλεκτά, δαντέλες, καπιτονέ, ταπετσαρίες και χαλιά είναι ένα μικρό δείγμα από το τι μπορεί να δει ο επισκέπτης. Από τα πιο σημαντικά εκθέματα είναι το «μάλλινο» μετάξι από τη Μέση Ανατολή, αγγλικά μεσαιωνικά κεντήματα, ευρωπαϊκές και ασιατικές ταπετσαρίες, περσικά χαλιά, ινδικά υφάσματα καθώς και υφάσματα που χρησιμοποιούνται στον χώρο της Τέχνης και των Γραμμάτων.
Εν κατακλείδι,
Το Μουσείο Τέχνης Βικτωρίας και Αλβέρτου αποτελεί ένα ορόσημο στον χώρο της Μόδας και της Τέχνης. Οι πλούσιες συλλογές, οι σημαντικές εκδόσεις, οι περιοδικές εκθέσεις είναι σοβαροί λόγοι για να το επισκεφτεί κανείς, λάτρης της Μόδας ή μη. Συχνά προσφέρονται εργαστήρια, σεμινάρια και μαθήματα στις παραπάνω θεματικές ενότητες. Η είσοδος στο Μουσείο είναι δωρεάν και λόγω των πολιτικών αλλαγών από 01/01/2021 (έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. – Brexit) η φετινή χρονιά αποτελεί σημαντική ευκαιρία για μια απόδραση στον κόσμο της Μόδας, της Τέχνης, της Ιστορίας στο μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου.
Χρήσιμες Πληροφορίες
Διεύθυνση: Οδός Κόρνγουελ, Νάιτσμπριτζ, Λονδίνο – Cornwell Road, Knightsbridge, London SW7 2RL
Είσοδος: Ελεύθερη (εξαιρούνται κάποιες περιστασιακές εκθέσεις)
Ωράριο: Καθημερινά 10.00 π.μ. – 5.45 μ.μ και Παρασκευή 10.00 π.μ. – 10.00 μ.μ.
Ιστότοπος: https://www.vam.ac.uk/
Ψηφιακή συλλογή (στην αγγλική γλώσσα): https://collections.vam.ac.uk/
Πηγή
Μουσείο Καλών Τεχνών Βικτωρίας και Αλβέρτου
Ηλ. Ταχ.: [email protected]
Μαριάνθη Ζαχαράκη
Σχεδιάστρια Μόδας
Kωνσταντίνος Μιαρίτης
Μοντελίστ-Πατρονίστ