Σύνταξη άρθρου: Οδυσσέας Αρχοντίκης

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή

Ένα ξεχωριστό μουσείο

To Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή αποτελεί ένα από τα βασικότερα και πλέον ενεργά ερευνητικά και εκπαιδευτικά μουσειακά κέντρα, αφιερωμένο και προσανατολισμένο συνειδητώς στη μελέτη και προώθηση της «Φυσικής Κληρονομιάς» και ούτως ειπείν της διασφάλισης της αειφόρου ανάπτυξης στη χώρα μας. Κύριος σκοπός του μουσείου είναι η ενημέρωση του ευρύ κοινού σε θέματα περιβάλλοντος, βιοποικιλότητας και γεωπροστασίας (αναλυτική περιγραφή της ορολογίας στο άρθρο μας «Η Γεωλογική Κληρονομιά στην Ελλάδα») με απώτερο στόχο την εις βάθος κατανόηση της αλληλεπίδρασης φύσης με τον άνθρωπο και της εμπέδωσης της ανάγκης διατήρησης της ισορροπίας των δύο. Στο παρόν λοιπόν άρθρο θα εντρυφήσουμε στις διάφορες πτυχές  της λειτουργίας του Μουσείου Γουλανδρή, που καθεμία εξ αυτών αποτελεί θελκτικό παράγοντα για πολλούς επισκέπτες καθημερινώς Έλληνες μα και ξένους.

Ιστορία-Ίδρυση

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό κτίριο στην Κηφισιά στην οδό Λεβίδου 13, 14,5 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αθήνας και ιδρύθηκε το 1964 από τον Άγγελο και τη Νίκη Γουλανδρή, ως εργαστήριο αρχικώς, το οποίο αργότερα μετεξελίχθηκε σε ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα. Πρόκειται για έναν από τους πρώτους δομικούς σπονδύλους της περιβαλλοντικής παιδείας και ηθικής στην Ελλάδα, αξιοποιώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό τα φυσικά κληροδοτήματα της χώρας και όχι μόνο. Ήδη από το 1977 και έπειτα, το μουσείο αριθμεί πληθώρα εκθεσιακών χώρων, όλων ως αποτέλεσμα της μακροχρόνιας και ενεργούς δράσης Ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια των ετών 1995-2000 το Μουσείο επεκτάθηκε με τη δημιουργία του Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης – Κέντρου ΓΑΙΑ, ενός θυγατρικού πολιτιστικού φορέα του μουσείου. Σε αυτή τη νέα πλήρη μορφή συνιστά μέχρι και σήμερα ένα ολοκληρωμένο κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης πάνω σε θέματα του πολύτιμου φυσικού πλούτου της Ελλάδας.

Εκθέματα και Συλλογές

Οι εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου φιλοξενούν μία πληθώρα συλλογών πολύτιμων δειγμάτων, τα οποία εκτίθενται και στους τρεις ορόφους του κτηρίου. Οι συλλογές του μουσείου αφορούν σε υλικό χρόνιας και εντατικής έρευνας πεδίου και εργαστηριακής μελέτης και αποτελούν σημαντικό αρχείο πληροφοριών, ήδη ψηφιοποιημένο ως ένα μεγάλο βαθμό, για θέματα βιοποικιλότητας, γεωποικιλότητας και γεωπροστασίας καθώς και κλιματικής αλλαγής. Σήμερα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή αριθμεί οκτώ διαφορετικού περιεχομένου συλλογές, που περιλαμβάνουν δείγματα από όλη την ελληνική επικράτεια και εκτίθενται σε τέσσερις βασικούς τομείς:

  • Χερσαία Ζωολογία

Ο τομέας αυτός βρίσκεται στο ισόγειο και περιλαμβάνει τις συλλογές των Εντομολογίας, Ερπετολογίας, Ορνιθολογίας και Θηλαστικών, με την πρώτη εξ αυτών να ιδρύεται το 1971. Περιέχει περίπου 40.000 δείγματα αποξηραμένων εντόμων Λεπιδόπετρων, Κολεόπτερων, Υμενόπτερων κ.ά., που προέρχονται κατεξοχήν από την Ελλάδα, και μάλιστα, 16.000 εξ αυτών είναι ήδη ψηφιοποιημένα και διαθέσιμα στην διαδικτυακή πλατφόρμα του Μουσείου.

Εκθέματα εντομολογικής συλλογής

Αντιστοίχως, η ορνιθολογική συλλογή συνίσταται σε 2.000 δείγματα ταριχευμένων ελληνικών και αφρικανικών πτηνών, εκ των οποίων 700 έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί, ενώ παράλληλα το ερπετολογικό τμήμα του ίδιου τομέα περιλαμβάνει αμφίβια και ερπετά όπως βατράχους, κροκόδειλους και χελώνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Συλλογή Θηλαστικών αποτελείται περίπου από 200 δείγματα κυρίως της Ελλάδας και της Αφρικής, με 86 διαφορετικά είδη, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι σαρκοφάγα ζώα, αρτιοδάκτυλα και τρωκτικά.

Εκθέματα συλλογών Ορνιθολογικής και Θηλαστικών
  • Βοτανική

Από την ίδρυσή του, το Μουσείο Γουλανδρή έδωσε προτεραιότητα στη μελέτη της ελληνικής χλωρίδας και συνεπώς στην εγκαθίδρυση του αντίστοιχου βοτανικού εργαστηρίου. Οι εκθεσιακοί χώροι της Βοτανικής συλλογής, που βρίσκονται στο ισόγειο, περιλαμβάνουν σήμερα πάνω από 100.000 δείγματα φυτικού πλούτου, τα οποία προέρχονται από τοποθεσίες εντός της Ελλάδας και ευρύτερα των Βαλκανίων.

Εκθέματα φυτικών απολιθωμάτων Βοτανικής Συλλογής
  • Υδροβιολογία

Οι συλλογές του Υδροβιολογικού Τμήματος περιλαμβάνουν θαλάσσιους οργανισμούς, σύγχρονους και απολιθωμένους, όπως μαλάκια και όστρακα, που αριθμούν ήδη γύρω στα 20.000 δείγματα. Τα περισσότερα εξ αυτών συμπεριλαμβάνονται στη βάση δεδομένων του Μουσείου και εκτίθενται σε αίθουσες παρακείμενες των εκθεμάτων βοτανικής, στο ισόγειο. Η συλλογή των πλείστων δειγμάτων, που προέρχονται από θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, πραγματοποιήθηκε εντατικά τη δεκαετία 1970-1980, ενώ άλλα εκθέματα δωρήθηκαν παλαιότερα στο μουσείο από προηγούμενες συλλογές συλλεκτών και ερευνητών.

Τομέας Υδροβιολογίας. Εκθέματα θαλάσσιων οργανισμών (π.χ. όστρακα, μαλάκια)
  • Ορυκτολογία-Παλαιοντολογία

Τα παλαιοντολογικά εκθέματα, που πληρούν τον Γεωλογικό-Παλαιοντολογικό τομέα στις υπόγειες εγκαταστάσεις, απεικονίζουν διαδραστικώς και ευκρινώς την εξέλιξη και τη βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων ανά τον γεωλογικό χρόνο, ενώ μια ειδική έκθεση είναι αφιερωμένη στην πρώτη εμφάνιση και εξέλιξη του ανθρώπου στη Γη. Οι συλλογές περιλαμβάνουν απολιθώματα φυτών από τις περιοχές Βεγόρα στη Δυτική Μακεδονία και τα χωριά Πέτρες και Σωτήρ. Τα εκθέματα αφορούν επίσης σε απολιθωμένους θαλάσσιους οργανισμούς όπως Ρουδιστές από τη Βοιωτία, και Αμμωνίτες σπειροειδούς σχήματος από Ήπειρο και Επίδαυρο διαφόρων γεωλογικών περιόδων. Όλα τα δείγματα είναι ενδεικτικά του παλαιοντολογικού πλούτου της χώρας, ο οποίος δεν περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο σε ασπόνδυλους οργανισμούς αλλά και σε απολιθώματα σπονδυλωτών ζώων, όπως ελέφαντες και άλλα προβοσκιδωτά του Πλειστοκαίνου, που βρέθηκαν στο Πικέρμι, τη Ραφήνα και τη Σάμο.

Συλλογές απολιθωμάτων του Μουσείου Γουλανδρή

Όσον αφορά στα εκθέματα ορυκτών που βρίσκονται στον 1ο όροφο του Μουσείου, αυτά προέρχονται στις πλείστες περιπτώσεις από το Λαύριο αλλά και σε ένα ποσοστό από περιοχές, όπως η Χαλκιδική, η Σέριφος, η Μήλος, η Ξάνθη, η Νάξος, η Πάρος και η Θάσος. Αντιστοίχως, τα δείγματα πετρωμάτων έχουν συλλεχθεί από διάφορες γεωλογικές ενότητες της χώρας και ως εκ τούτου αφορούν σε πληθώρα περιοχών, όπως οι Παξοί, η Πίνδος, η Ροδόπη και άλλες πολλές.

Δείγματα ορυκτών από τις συλλογές του Μουσείου

 

Ερευνητικά Τμήματα

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή έχει διακριθεί για την εξέχουσα και διαρκή επιστημονική του δραστηριότητα, που συσχετίζεται με την έρευνα πεδίου, τη συλλογή, την αναγνώριση και την καταγραφή ειδών οργανισμών, καθώς επίσης και με την ψηφιοποίηση των συλλογών του. Η συνεργασία στην έρευνα με άλλα επιστημονικά κέντρα και ινστιτούτα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό έχει οδηγήσει σε πληθώρα δημοσιεύσεων πάνω στη χλωρίδα, στην πανίδα αλλά και στο γεωλογικό υπόβαθρο περιοχών ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος στη χώρα μας. Σήμερα, το μουσείο στελεχώνεται από έξι ενεργά ερευνητικά εργαστήρια, που προσανατολίζονται σε επιστημονικές ερωτήσεις και προβληματισμούς σχετικά με την κλιματική αλλαγή και την ανάπτυξη μεθόδων αειφόρου διαχείρισης. Πιο συγκεκριμένα, τα ερευνητικά εργαστήρια είναι τα εξής:

  • Εργαστήριο Βιοαναλυτικού Τμήματος

Το εργαστήριο Βιοαναλυτικού Τμήματος αριθμεί λίγα χρόνια ύπαρξης, εντούτοις μεγάλης και έντονης δράσης σε θέματα ποιότητας ζωής. Είναι ένα από τα πλέον ενεργά ερευνητικά κέντρα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, που διερευνούν τηn αξία της διατροφής στην υγεία του ανθρώπου, τρόπους φιλικής διαχείρισης αποβλήτων που παράγονται από την αγροτική βιομηχανία και τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία. Η ερευνητική δραστηριότητα του εργαστηρίου αφορά επίσης στη θεμιτή χρήση βιοδραστικών ουσιών φυτικής προελεύσεως και φαρμακευτικών προϊόντων με κεντρικό γνώμονα τον ανθρώπινο παράγοντα.

  • Εργαστήριο Οικολογίας Εδάφους – Βιοτεχνολογίας
Τομέας Γενετικής και Βιοτεχνολογίας

Ένα εκ των πιο πρόσφατων και σύγχρονων εργαστηρίων, που ασχολείται συστηματικώς με τη διαχείριση της γεωργικής γης, τη διατήρηση της ποιότητας φυσικών πόρων και την αύξηση της φυτικής παραγωγής. Το εργαστήριο διαθέτει σύγχρονους εξοπλισμούς και αναλυτικά όργανα, που διευκολύνουν στην υλοποίηση πρωτοποριακών μεθόδων οικολογικής αξιολόγησης του εδάφους και βιοτεχνολογίας. Παραδείγματα αυτών αποτελούν μέθοδοι αειφόρου διαχείρισης, ανακύκλωσης, χρήσης δεικτών ποιότητας εδάφους, μοριακών τεχνικών και βιολογικής επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων.

  • Βοτανικό Εργαστήριο

Το εργαστήριο Βοτανικής αποτελεί ένα από τα πρώτα εργαστηριακά τμήματα του Μουσείου και ασχολείται εκτενώς με την βιοποικιλότητα της χλωρίδας στην Ελλάδα. Το έργο του προσανατολίζεται στην καταγραφή, ταξινόμηση και συντήρηση φυτικών δειγμάτων, με απώτερο στόχο τη δημιουργία μίας μεγάλης βάσης δεδομένων και συλλογών. Σήμερα δε το Μουσείο περικλείει γνώση για πάνω από 75.000 δείγματα φυτών και οι συλλογές του εργαστηρίου αξιοποιούνται για περαιτέρω περιβαλλοντική έρευνα, όπως ανασύσταση κλιματικών συνθηκών του παρελθόντος, του παλαιοπεριβάλλοντος (περιβάλλοντος κατά το παρελθόν), της ποικιλίας φυτικών οργανισμών κ.ο.κ. . Κύριος στόχος της εργασίας του εργαστηρίου αυτού είναι να προαχθεί η επιστημονική γνώση για θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής, γεωργίας και δασοπονίας στη χώρα μας.

  • Εργαστήριο Χερσαίας Ζωολογίας

Αφορά σε ένα από τα μεγαλύτερα εργαστήρια του Μουσείου Γουλανδρή με ερευνητικό αντικείμενο τη μελέτη της ελληνικής πανίδας και ειδικότερα των οικολογίας, ζωογεωγραφίας και φυσιολογίας θηλαστικών, πουλιών, ερπετών, αραχνομόρφων, εντόμων και αμφιβίων. Η έρευνα που πραγματοποιείται, προσανατολίζεται σε τροφικές αναλύσεις, μετρήσεις μορφομετρίας και μελέτη της αναπαραγωγής των ειδών. Το εργαστήριο αριθμεί τμήματα όπως το Εντομολογικό, Ορνιθολογικό, Ερπετολογικό και Θηλαστικών με πληθώρα δειγμάτων και συλλογών από την Ελλάδα, που έχουν ήδη καταγραφεί και ψηφιοποιηθεί.

Η ερπετολογική συλλογή του εργαστηρίου Χερσαίας Ζωολογίας
  • Εργαστήριο Υδροβιολογίας

Το εργαστήριο Υδροβιολογίας ιδρύθηκε το 1972 με ερευνητικό στόχο την καταγραφή και παρουσίαση της θαλάσσιας ζωής και βιοποικιλότητας, μέσω των ευρέων συλλογών του. Περιλαμβάνει πλούσιες συλλογές δειγμάτων μαλακίων και οστράκων τόσο σύγχρονων όσο και απολιθωμένων ειδών από τις ελληνικές θάλασσες, που έχουν μελετηθεί εκτενώς ως προς την ταξινόμηση, μορφολογία και γεωγραφική εξάπλωση. Δείγματα των συλλογών χρησιμοποιούνται ταυτοχρόνως και ως εκθέματα με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα θαλάσσιου περιβάλλοντος.

  • Γεωλογικό – Παλαιοντολογικό Εργαστήριο

Το εργαστήριο Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας του Μουσείου Γουλανδρή διακρίνεται για την πληθώρα συλλογών Παλαιοντολογικού, Ορυκτολογικού και Πετρολογικού υλικού, που συλλέχθηκε ανά τα χρόνια από διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας. Η ερευνητική του δραστηριότητα -συνεχής και μεγάλη- επικεντρώνεται στην ταξινόμηση, καταγραφή και μελέτη των συλλογών απολιθωμάτων οστών, ζώων και φυτών από περιοχές της Ελλάδας, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Αττική, η Κέρκυρα, η Ρόδος και η Κάρπαθος.

Τμήμα Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας. Οι συλλογές περιλαμβάνουν πετρώματα και απολιθώματα διαφορετικών γεωλογικών περιόδων και τοποθεσιών

Οι παλαιοντολογικές συλλογές αφορούν απολιθώματα ρουδιστών του ανωτέρου Κρητιδικού (αναλυτική αναφορά στις γεωλογικές περιόδους στο άρθρο μας «Ο Γεωλογικός Χρόνος, η ηλικία της γης»), αμμωνιτών του μέσου-ανώτερου Τριαδικού και του Ιουρασικού, αλλά και Νεογενών μαλακίων, που συλλέχθηκαν από ποικίλες περιοχές της Ελλάδας. Εκτός των θαλάσσιων οργανισμών, υπάρχουν δείγματα σπονδυλωτών ζώων, όπως ελέφαντες και άλλα προβοσκιδωτά πλειστοκαινικής ηλικίας, ενώ άλλες παλαιοντολογικές συλλογές περιλαμβάνουν κεφαλόποδα, γαστερόποδα και δίθυρα από τη Γαλλία.

Τα εκθέματα δε ορυκτών, όπως αζουρίτης, μαλαχίτης, φθορίτης και άλλα πολλά, προέρχονται κατεξοχήν από το Λαύριο αλλά και από τοποθεσίες του ευρύτερου ελληνικού χώρου, όπως η Χαλκιδική, η Σέριφος, η Θάσος κ. ά.  . Πετρώματα που στελεχώνουν τις συλλογές του μουσείου έχουν βρεθεί σε διάφορες γεωλογικές ενότητες της χώρας και ως εκ τούτου συλλέχθηκαν από περιοχές, όπως οι Παξοί, η Πίνδος, η Ροδόπη και αλλού.

 

Άλλες Εγκαταστάσεις του μουσείου

Εκτός των εκθεσιακών και ερευνητικών χώρων, το Μουσείο διαθέτει:

  • Μία πλούσια βιβλιοθήκη με επιστημονικά συγγράμματα στις φυσικές και περιβαλλοντικές επιστήμες, που έχουν εκδοθεί στο εξωτερικό και στην Ελλάδα και είναι κατάλληλες για μικρούς και μεγάλους ερευνητές. Βιβλία που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του μουσείου αφορούν σε εξειδικευμένα συγγράμματα βοτανικής, ζωολογίας, γεωλογίας-παλαιοντολογίας, και μάλιστα, ορισμένα εξ αυτών χρονολογούνται ακόμη και από το 1552!
  • Αίθουσες κατάλληλες για συνέδρια, διαλέξεις και εταιρικές παρουσιάσεις.
  • Η καφετέρια/εντευκτήριο. Η αίθουσα «Αμμωνίτες» αποτελεί έναν αυτόνομο χώρο δεξιώσεων, που βρίσκεται παρακείμενα του κέντρου Γαία στην κεντρική είσοδο του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, και αφορά ένα μοντέρνο εστιατόριο και εντευκτήριο υψηλού επιπέδου, που παραπέμπει στους σπειροειδούς σχήματος αμμωνίτες.
  • To πωλητήριo του Κέντρου Γαία και του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Περιλαμβάνει βιβλία, ορυκτά, πετρώματα και κατασκευές σε θέματα του φυσικού περιβάλλοντος.
Προαύλιος χώρος Εντευκτηρίου «Αμμωνίτες»

 

Δράση και Προγράμματα του μουσείου

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή ήταν από τα πρώτα που διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στην υιοθέτηση ενός κώδικα περιβαλλοντικών αξιών τόσο από μικρούς όσο και μεγάλους. Σήμερα, οι δράσεις και εκδηλώσεις του μουσείου αφορούν σε μία πληθώρα διαφορετικών και κρίσιμων περιβαλλοντικών ζητημάτων, που στόχο έχουν να αναδείξουν τον φυσικό πλούτο της χώρας και να ευαισθητοποιήσουν για θέματα περιβαλλοντικής ηθικής. Ενδεικτικά λοιπόν αναφέρουμε παρακάτω επίκαιρες εκδηλώσεις του μουσείου που απευθύνονται σε παιδιά και ενήλικες:

  • «Τα Ορυκτά και ο Άνθρωπος»

Η περιοδική έκθεση «Τα Ορυκτά και ο Άνθρωπος» περιλαμβάνει την ομώνυμη έκθεση ορυκτών και πετρωμάτων, που εκτίθενται στον πρώτο όροφο του μουσείου αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα και ημερίδες, που στοχεύουν στην ανάδειξη της σημασίας των ορυκτών και στις χρήσεις αυτών στην καθημερινή μας ζωή. Η έκθεση ολοκληρώνεται τέλη Ιουνίου 2019 και η είσοδος είναι επιτρεπτή με το εισιτήριο του Μουσείου.

Εκθέματα Ορυκτών και Πετρωμάτων, 1ος όροφος Μουσείου Γουλανδρή
  • «Σεισμός στο Μουσείο»

Πρόκειται για μία διαδραστική εμπειρία, μέσα από την οποία το κοινό ενημερώνεται σχετικά με το πώς μπορεί να προστατεύεται, όταν συμβαίνει σεισμός. Απευθύνεται σε μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αλλά και στο ευρύ κοινό και παρουσιάζει ως εκθέματα μοντέλα υδρογείων σφαιρών, εκπαιδευτικά βίντεο και διαδραστικές οθόνες, που παρέχουν πληροφορίες για σεισμούς από το 1900 έως και σήμερα. Σημαντική είναι και η εμπειρία Εικονικής Πραγματικότητας με το κάθισμα προσομοίωσης σεισμού. Η εκδήλωση περιλαμβάνει ξεναγήσεις που πραγματοποιούνται ανά μισή ώρα από τις 10:30 έως τις 14:00 και θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Γουλανδρή μέχρι και τα τέλη Ιουνίου 2020. Η είσοδος με την αγορά εισιτηρίου.

Εκδήλωση «Σεισμός στο Μουσείο», 1ος όροφος του Μουσείου Γουλανδρή
  • «Θερινό Σχολείο S.T.E.M. στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας»

Για τους μικρούς λάτρεις της Φυσικής Ιστορίας, το Μουσείο Γουλανδρή παρέχει επίσης τη δυνατότητα για ένα εποικοδομητικό διάλειμμα από το ακαδημαϊκό/σχολικό έτος, εξασφαλίζοντας ώρες δημιουργικής απασχόλησης και επιμόρφωσης. Το θερινό σχολείο απευθύνεται σε παιδιά δημοτικού και περιλαμβάνει ψυχαγωγικές δράσεις και άφθονο παιχνίδι σε ασφαλείς και ειδικά διαμορφωμένους χώρους, ώστε να κοινωνικοποιηθεί και διασκεδάσει. Δύο προγράμματα παρέχονται από το Μουσείο:

  1. Πρόγραμμα STEM & Εκπαιδευτικής Ρομποτικής για τις Πρώτες Τάξεις Δημοτικού (Α’, Β’ & Γ’) με θέμα «Γνωρίζω τις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία, και
  2. Πρόγραμμα STEM & Εκπαιδευτικής Ρομποτικής για τις Τελευταίες Τάξεις Δημοτικού (Δ’, Ε’ & Στ’) με θέμα: Γνωρίζω τις Φυσικές Επιστήμες, την Τεχνολογία και τους Αυτοματισμούς.

Περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις και το πρόγραμμα του θερινού σχολείου διατίθενται στην επίσημη ιστοσελίδα του Μουσείου Γουλανδρή.

Σε κάθε περίπτωση, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή είναι ένα πανέμορφο μουσείο με εκατοντάδες επισκέπτες και παιδιά, που ενημερώνονται με διαδραστικό τρόπο για θέματα φυσικής κληρονομιάς και σίγουρα αξίζει να το επισκεφτούμε!

 

Πηγή

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Στέλλα Κυρίκου

Γεωλόγος – Παλαιοντολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Οδυσσέας Αρχοντίκης

Γεωλόγος-Γεωπεριβαλλοντολόγος με μεταπτυχιακή ειδίκευση στην Παλαιοντολογία-Παλαιοκλιματολογία