Σχολείο και Μουσείο: Χώρος μάθησης και Αγωγής
Σύνταξη άρθρου: Μαρίνα-Χριστίνα Κακλαμάνη
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός
Μαθαίνοντας με τα παιδιά στο μουσείο!
Μουσείο!! Μια λέξη, ένας ολόκληρος πολιτισμός. Το μουσείο είναι ο χώρος, ο οποίος συγκεντρώνει και διαφυλάσσει την πολιτιστική κληρονομιά μιας χώρας. Περιέχει, μελετά, συντηρεί και εκθέτει αντικείμενα, τα οποία σχετίζονται με το περιβάλλον, την ιστορία, τη ζωή, την τέχνη, την επιστήμη παλαιότερων χρόνων κι όχι μόνο. Καθώς εξελίσσεται, και ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια, το μουσείο έχει αποκτήσει μια εκπαιδευτική διάσταση, έχοντας ενσωματώσει εκπαιδευτικές πρακτικές και ποικίλα εκπαιδευτικά προγράμματα. Καθίσταται έτσι ως ένας χώρος δράσης στη γνώση, για μικρούς και μεγάλους, που ξεφεύγει από τον παραδοσιακό τρόπο μάθησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο το σχολείο όσο και το μουσείο έχουν έναν κοινό στόχο, τη μάθηση. Η διαφορά τους έγκειται στον τρόπο προσέγγισης της γνώσης. Το σχολείο προσφέρει μια πιο τυπική εκπαίδευση, που ακολουθείται συστηματικά μέσω των αναλυτικών προγραμμάτων. Αντίθετα, το μουσείο προσφέρει μια μη τυπική εκπαίδευση μέσω της αλληλεπίδρασης με τα εκθέματά του και της βιωματικής μάθησης. Αυτή η μη τυπική εκπαίδευση λαμβάνει χώρα μέσω της «μουσειακής αγωγής» και της «μουσειακής εκπαίδευσης», που αναδεικνύουν την αξία και τον πολλαπλό ρόλο του μουσείου. Τα εκπαιδευτικά μουσειακά προγράμματα σχεδιάζονται και εφαρμόζονται από ειδικούς του μουσείου, όπως μουσειοπαιδαγωγούς, εκπαιδευτικούς/εμψυχωτές, αρχαιολόγους ή άλλους επιστήμονες, ιστορικούς, καλλιτέχνες, τεχνίτες και στοχεύουν στην εξοικείωση των επισκεπτών με τα εκθέματα και στην ανάπτυξη ατομικών δεξιοτήτων. Κάθε πρόγραμμα απευθύνεται και προσαρμόζεται σε συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα ή και σε ορισμένη παιδευτική στοχοθεσία.
Οι δράσεις αυτές των μουσείων δεν απευθύνονται μόνο στα παιδιά, στους γονείς ή στον τυχαίο επισκέπτη. Δεν είναι λίγα τα μουσεία που οργανώνουν παραλλήλως εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα, σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια υψηλής εξειδίκευσης για την ενίσχυση της γνώσης των εκπαιδευτικών. Επιπλέον ημερίδες, σεμινάρια και δράσεις των μουσείων προβάλλονται, αλλά και προβάλλουν τα εκθέματα και παρουσιάζουν τη θεματική του κάθε μουσείου, δια ζώσης, δια του Τύπου ή μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Με αυτόν τον τρόπο το μουσείο γίνεται πιο ανοιχτό, προσιτό και χωρίς ηλικιακούς, χρονικούς και τοπικούς περιορισμούς.
Τι γίνεται όμως, όσον αφορά στο μουσείο ως πηγή γνώσης για τους μικρούς μας φίλους; Ας φανταστούμε το μουσείο, σαν ένα μικρό μικρό σεντούκι, που, όταν ανοίξει, αποκαλύπτεται ένας μεγάλος θησαυρός. Ο θησαυρός αυτός έχει μόνο οφέλη για το παιδί. Αρχικά, το παιδί έρχεται σε επαφή με αυθεντικά αντικείμενα και τα βλέπει «ζωντανά» μπροστά του. Έτσι κεντρίζει το ενδιαφέρον του, οξύνει την παρατηρητικότητά του και αναπτύσσει την αντίληψή του για τον κόσμο. Εδώ ξεκινά και το ταξίδι στη δόμηση της γνώσης. Η οπτική επαφή του με το έκθεμα δημιουργεί μια σειρά από ερωτήματα στο παιδί. Για παράδειγμα, πού βρέθηκε, ποιος το έφτιαξε, από τι είναι φτιαγμένο, πού και πώς το χρησιμοποιούσαν, σήμερα τι χρησιμοποιούμε στη θέση του κ.ά. . Με αυτά τα ερωτήματα το παιδί μαθαίνει την ιστορία και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Συνδέει το παρελθόν με τη δική του ρουτίνα, με τη σύγχρονη ζωή αλλά και με τη γνώση που έλαβε στο σχολείο.
Η επίσκεψη στο μουσείο συμβάλλει στη διαθεματική προσέγγιση της σχολικής ύλης. Αυτό είναι ένα ακόμη πολύ μεγάλο κέρδος. Επιπλέον, οφέλη του παιδιού από την επίσκεψη στο μουσείο, είναι η κοινωνικοποίησή του, καθώς αλληλεπιδρά και συνεργάζεται με άλλα παιδιά, πράγμα όχι πάντα εφικτό στο σχολικό μάθημα. Στα πλαίσια μιας σχολικής εκδρομής το παιδί συμμετέχει σε μια ομάδα εργασίας και έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες, ευθύνες και υποχρεώσεις να φέρει σε πέρας, με τη συνεργασία και βοήθεια των φίλων και συμμαθητών του. Σε μια οικογενειακή εκδρομή, το παιδί μπορεί να συμμετάσχει σε κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του μουσείου και εκεί να συνεργαστεί με παιδιά που δεν γνώριζε πριν, αλλά ακόμη και με τους γονείς του. Όταν κανείς συμπαράγει, αποκτά και το πολύ σημαντικό αίσθημα του συνανήκειν. Το παιδί νιώθει ότι ανήκει σε μια κοινωνική ομάδα, είναι μέρος αυτής και νιώθει ασφάλεια και πρωτίστως ικανοποίηση.
Στο μουσείο το παιδί δεν παραμένει αμέτοχο, συμμετέχει και μάλιστα έχει ενεργό ρόλο στη διαδικασία της μάθησης, δηλαδή ερευνά και ανακαλύπτει σαν από μόνο του τη γνώση. Τόσο με την ενίσχυση των ειδικών, όσο και με τη βοήθεια των γονέων, τα παιδιά αποκτούν ερεθίσματα και κίνητρα για τη γνώση. Η γνώση γίνεται βίωμα και το βίωμα ενισχύει τη μάθηση.
Τα σημερινά παιδιά είναι οι αυριανοί πολίτες. Διαπλάθονται συναισθηματικά και δημιουργούν αίσθημα αγάπης για το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά του, αίσθημα σεβασμού για την ιστορία, εν ολίγοις ευαισθητοποιούνται. Επομένως, αξίζει να επισκεπτόμαστε τακτικά τα μουσεία, μικροί και μεγάλοι, να ανακαλύπτουμε τους θησαυρούς τους και να εμβαθύνουμε σε αυτούς, καθώς είναι ένας εναλλακτικός τρόπος μάθησης, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών και η διαδικασία της μάθησης γίνεται έτσι πιο ευχάριστη και πιο παραγωγική.
Πηγές
Οικονομίδης, Β. (2011). Μουσείο και νηπιαγωγείο: διαδρομές τεμνόμενες ή ασύμπτωτες. Ειρήνη Γαβριλάκη (Επιμέλεια).
Η Άνοιξη των Μουσείων – Συνάντηση για τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τη μουσειακή αγωγή. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου (125-140). Ρέθυμνο (8-10 Μαΐου 2009): Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ηλ.Ταχ.: [email protected]
Χριστίνα – Μαρίνα Κακλαμάνη
Νηπιαγωγός
