Σύνταξη άρθρου: Ιζαμπέλα Λαδοπούλου 

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Ο μοναδικός νόμος που διέπει τον ανθρώπινο οργανισμό και με βάση αυτόν αυξάνουμε ή μειώνουμε το σωματικό βάρος μας είναι το ισοζύγιο της ενέργειας. Ας μάθουμε λοιπόν, τι είναι αυτό που συμβαίνει μέσα στον οργανισμό μας και «παχαίνουμε» ή «αδυνατίζουμε» αντίστοιχα σε κάθε περίπτωση.

Πότε παραμένει σταθερό το σωματικό βάρος

Ως ενεργειακό ισοζύγιο του οργανισμού ορίζεται το ισοζύγιο μεταξύ της ενέργειας που προσλαμβάνεται και της ενέργειας που καταναλώνεται. Με πιο απλά λόγια, όταν οι θερμίδες που καίμε μέσα στην ημέρα μας είναι ίσες με τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε από την τροφή, τότε λέμε ότι βρισκόμαστε σε ισοζύγιο ενέργειας και φυσικά το σωματικό μας βάρος παραμένει σταθερό.

Πότε αυξάνεται το σωματικό βάρος

Για να αυξηθεί το σωματικό βάρος πρέπει να υπάρχει θετικό ισοζύγιο ενέργειας στον οργανισμό δηλαδή οι προσλαμβανόμενες από την τροφή θερμίδες να είναι περισσότερες από αυτές που καίμε μέσα στην ημέρα μας. Οι ενήλικες αποθηκεύουν τα πλεονάσματα ενέργειας που προσλαμβάνουν κυρίως με τη μορφή σωματικού λίπους. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες σημειώνεται αύξηση της μυικής μάζας μέσω άσκησης. Στις περιπτώσεις αυτές το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας ενέργειας αποθηκεύεται με τη μορφή σωματικής πρωτεΐνης.

Πότε μειώνεται το σωματικό βάρος

Το σωματικό βάρος μειώνεται όταν βρισκόμαστε σε αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή οι θερμίδες που καταναλώνουμε μέσα στην ημέρα μας είναι περισσότερες από όσες προσλάβαμε μέσω της τροφής. Σε αυτήν την περίπτωση, οργανισμός χρησιμοποιεί την ενέργεια που είχε αποθηκεύσει σε μορφή λίπους για να φέρει εις πέρας τις εσωτερικές του λειτουργίες και τις κινήσεις.

Πόση ενέργεια δαπανά το σώμα μας και γιατί

Η ολική ποσότητα της ενέργειας που δαπανάται από τον οργανισμό αποδίδεται με τον όρο «μεταβολισμός» ή «μεταβολικός ρυθμός», όταν αναφερόμαστε σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Για να εκτιμήσουμε τον μεταβολισμό και άρα τις ενεργειακές απαιτήσεις του οργανισμού, θεωρούμε τα τρία συστατικά μέρη του:

1.       Τον βασικό μεταβολικό ρυθμό (BMR).

2.       Τη θερμογένεση λόγω άσκησης (σωματική δραστηριότητα).

3.       Και την τροφογενή θερμογένεση (TEF).

 

1. Τι είναι ο βασικός μεταβολικός ρυθμός (BMR)

Αντιπροσωπεύει την ελάχιστη ποσότητα ενέργειας που απαιτείται για τη διατήρηση του οργανισμού στη ζωή σε κατάσταση απόλυτης ανάπαυσης. Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός αφορά απαραίτητες για τη ζωή διαδικασίες, όπως είναι η αναπνοή, ο καρδιακός παλμός ή ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και πολλές άλλες. Η τιμή του επηρεάζεται από αρκετούς παράγοντες, όπως είναι η σύσταση του σώματος (μυϊκή μάζα, λίπος, νερό), το ύψος, η ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία, ο πυρετός  κ.ά. .

2. Τι είναι η θερμογένεση λόγω άσκησης

Αντιπροσωπεύει την ενέργεια που καταναλώνει το σώμα για να πραγματοποιήσει όλες τις δραστηριότητες, κινήσεις ή βήματα. Με λίγα λόγια αφορά στη σωματική δραστηριότητα που κάνει το σώμα μέσα στην ημέρα.

3. Τι είναι η τροφογενής θερμογένεση

Περιλαμβάνει το ενεργειακό κόστος της πέψης, της απορρόφησης, του μεταβολισμού, της αποθήκευσης και της απέκκρισης της τροφής και των θρεπτικών συστατικών από αυτήν. (Υπολογίζεται συνήθως κατά προσέγγιση και αποτελεί το 10% των ολικών δαπανών).

 

Από τα παραπάνω λοιπόν, καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχουν μυστικά απώλειας βάρους ή μαγικές τροφές που «καίνε το λίπος» ούτε οι τέλειοι συνδυασμοί θρεπτικών συστατικών που μας κάνουν πιο αδύνατους. Το γνωστό σε όλους «μυστικό» για ένα υγιές σωματικό βάρος είναι η υιοθέτηση μιας προσεγμένης διατροφής που να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων, σε συνδυασμό πάντα με τη σωματική άσκηση.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Δρ Μαρία Ιωάννα Καραγκούνη

Μοριακή βιολόγος διατροφολόγος

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ευγενία Γεωργακοπούλου

Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής

 

Αναστασία Γερογιάννη

Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης