Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Άννα Τσολάκογλου

Το διάλειμμα στο προαύλιο του σχολείου είναι στο μυαλό των περισσοτέρων ταυτισμένο με τη χαρά και την εκτόνωση. Αποτελεί τη μικρή ανάπαυλα ανάμεσα στα μαθήματα, ώστε τα παιδιά να ικανοποιήσουν φυσικές τους ανάγκες, να φάνε, να πάρουν τις απαραίτητες ανάσες, να διευθετήσουν ζητήματα της σχολικής ρουτίνας, να ξεμουδιάσουν, να αποφορτιστούν, και να συνεχίσουν αναζωογονημένα τη δουλειά στην τάξη. Όλα αυτά είναι και απαραίτητα και αυτονόητα. Και κάνουν τη σχολική ζωή, που είναι και δύσκολη και πιεστική, υποφερτή και λειτουργική.

Εξετάζοντας λίγο καλύτερα το ζήτημα, θα προσθέταμε πως το διάλειμμα είναι χρόνος κοινωνικοποίησης ποιοτικός και πυκνός. Είναι χρόνος στον οποίο τα παιδιά εδραιώνουν φιλίες, ασκούνται σε συμπεριφορές, αλληλοαξιολογούνται και κρίνονται, κτίζουν την (αυτο)εκτίμησή τους. Επίσης λειτουργούν σχετικώς αυτόνομα και αποκτούν αίσθηση του πώς είναι να τα βγάζει πέρα μόνος κανείς στα της καθημερινότητάς του, πλοιοδρομώντας σε ένα πλήθος άλλων ανθρώπων, το οποίο τους είναι οικείο μεν, μακράν πιο ρευστό σε συμπεριφορά από την ασφάλεια και τη σταθερότητα της γονεϊκής προστασίας δε.    

Αυτά για εισαγωγή. Ας εξετάσουμε τώρα βαθύτερα και ουσιαστικότερα τι είναι, καθώς και τι θα μπορούσε να είναι το διάλειμμα. Καταρχήν το διάλειμμα είναι, χωρίς αμφιβολία, παιδευτικό εργαλείο. Ο επιβλέπων εκπαιδευτικός δείχνει στα παιδιά πώς να εκτονώνονται χωρίς να κινδυνεύουν να χτυπήσουν. Πώς να τρέχουν προσέχοντας τους μικρότερους, πώς να συμπεριφέρονται όταν βρίσκονται πολλά μαζί, πώς να ντύνονται (μπουφάν ή ζακέτα, κοντομάνικα) αναλόγως τον καιρό. Τους εξηγεί πόσο σημαντικό είναι να παίζουν χωρίς να παραβαίνουν τους κανόνες του παιχνιδιού, πώς να αξιοποιούν σωστά και παραγωγικά τον χώρο που τους διατίθεται. Αυτά στις αυλές του δημοτικού σχολείου.

Στη δευτεροβάθμια, και δη στο λύκειο, ο χώρος του προαυλίου είναι χώρος θαυμάτων, προσδοκιών, καταξίωσης ή κοινωνικής κατακρίμνησης, χώρος στον οποίο κάθε έφηβος έχει ή διεκδικεί τον ρόλο του. Είναι, εν ολίγοις, πεδίο δράσης λαμπρό για τον εκπαιδευτικό. Συνεχίζουν φυσικά να ισχύουν αυτά που αναφέρονται πιο πάνω για το δημοτικό. Εδώ όμως ο εκπαιδευτικός έχει να αναμείξει πολλά, περίπλοκα και απαραίτητα. Στη δευτεροβάθμια, το ευρύτερο γνωστικό αντικείμενο που λαμβάνουν οι μαθητές, επιτρέπει να γίνονται στην αυλή συζητήσεις επ’ αυτού, αλλά και να προβάλλεται και στη ζωή και τη σκέψη των μαθητών. Αρχίζει και μετράει δηλαδή η μόρφωση… Επιπλέον ο εκπαιδευτικός πρέπει να διευθετεί, να παρεμβαίνει, να συζητά με τρόπο παραγωγικό και οριστικό για κάθε ζήτημα, το οποίο μπορεί να προκαλεί εντάσεις, παρανοήσεις ή και να περιθωριοποιεί παιδιά, πράγμα εξάλλου ανεπίτρεπτο. Φυσικά, δεν επιτρέπει να παραβλέπεται και η ανάγκη των εφήβων να έχουν τον χρόνο και τον χώρο τους, χωρίς κάποιον ενήλικα να εμπλέκεται στα πάντα.

Ανακεφαλαιώνοντας, θα λέγαμε πως το διάλειμμα είναι ο ολοζώντανος εκείνος χρόνος, κατά τον οποίο το παιδί αισθάνεται πως ζει όπως αυτό θέλει. Κυριολεκτικά! Από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών και των γονέων, το προαύλιο είναι ένας χώρος στον οποίο χωρίς την άμεση και πιεστική επίβλεψή τους, το παιδί και ο έφηβος καλούνται από μόνοι τους να εφαρμόσουν τους κανόνες, τους οποίους, άμεσα ή έμμεσα, έχουν διδαχθεί. Οι κανόνες αυτοί αφορούν σε: υγιεινή, όρια και αυτοπειθαρχία, αντίληψη ενός χώρου ευρύτερου από ο,τιδήποτε περικλείεται από τοίχους, κοινωνική αντίληψη, κοσμιότητα, συνεργασία, κοινωνικότητα και τόσα άλλα.

Κλείνουμε με δύο παρατηρήσεις:

  1. Η πρώτη αφορά στο ότι η στέρηση διαλείμματος για τον ένα ή για τον άλλο λόγο συνιστά για το παιδί πολλαπλή ζημιά, άμεση ή έμμεση. Οι λόγοι εκτίθενται στο άρθρο μας. Επειδή όμως η τιμωρία είναι και αυτό ένα εργαλείο απαραίτητο, καλό είναι ο εκπαιδευτικός να αντικαθιστά το διάλειμμα, που στερείται ο τιμωρημένος, με κάποια παραγωγική δραστηριότητα, κι όχι να μένει ο μαθητής απλώς μέσα.
  2. Η δεύτερη παρατήρηση έχει ως εξής: Το διάλειμμα είναι χρόνος ανάπαυλας και για τον εκπαιδευτικό. Για να λειτουργήσει όμως το σχολείο γενικότερα και το διάλειμμα ειδικότερα και να εφαρμοστούν όσα προτείνουμε, ο εκπαιδευτικός δεν ξεκουράζεται καθόλου. Είναι ένα επάγγελμα – λειτούργημα εξαντλητικό, κατά το οποίο ο εκπαιδευτικός καταναλώνει και το όποιο τελευταίο του απόθεμα ενέργειας.

Επ’ ευκαιρία, καιρός να τεθεί επί τάπητος το μείζον θέμα της πληρωμής του. Γιατί όσα ονειρευόμαστε για την εκπαίδευση των παιδιών μας, απαιτούν υψηλής εκπαίδευσης επιστήμονες με αντοχή και προσήλωση. Γιατί να τα κάνει όλα αυτά κάποιος για πενταροδεκάρες;

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

 

Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Δασκάλα

 

Τάσσος Κυρίκος

Μαθηματικός