Sudoku, ένα παιχνίδι λογικής

Σύνταξη άρθρου: Ιωάννα Ασυλογιστάκη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Το Sudoku (σουντόκου) είναι ένα διάσημο παιχνίδι λογικής, το οποίο βασίζεται στη συμπλήρωση αριθμών σε ένα παζλ. Εδώ και αρκετά χρόνια που κυκλοφορεί στην Ελλάδα, μπορεί κανείς να το βρει σε έντυπη μορφή είτε σε περιοδικό με σταυρόλεξα είτε ξεχωριστά σε δικό του περιοδικό, ή ακόμα και σε ψηφιακή μορφή. Αν και υπάρχει κόσμος που το αποφεύγει, βλέποντας νούμερα και βγάζοντας το εύκολο (και λανθασμένο) συμπέρασμα ότι είναι κάτι δύσκολο, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ευχάριστη σπαζοκεφαλιά!

Πέρα από το κλασσικό Sudoku, υπάρχουν και άλλες μορφές, κάποιες πιο απλές (π.χ. με διάσταση 6×6), κάποιες πιο δύσκολες (π.χ. Sudoku-σαμουράι, που αποτελούνται από πέντε επικαλυπτόμενα Sudoku των 9×9). Ακόμα, υπάρχουν βαθμοί δυσκολίας, έτσι ώστε ένας καινούργιος και αρχάριος λύτης να ξεκινήσει με εύκολα, όπου τα συμπληρωμένα κουτάκια θα είναι περισσότερα ή/και σε τέτοια θέση οπότε θα είναι πιο προφανής η υπόλοιπη συμπλήρωση.

Το σίγουρο είναι ότι δεν χρειάζεται άγχος ούτε ιδιαίτερος κόπος, αν και φαίνεται περίπλοκο στην αρχή. Παραμένει ένα παζλ καθαρής λογικής, χωρίς να απαιτείται η οποιαδήποτε εικασία. Με τον βασικό κανόνα ότι πρέπει τα ζητούμενα ψηφία να συμπληρωθούν σε κάθε σειρά, στήλη και τετράγωνο, αυτό σημαίνει ότι κάθε Sudoku έχει μία και μοναδική λύση.

Ιστορία

Η ιστορία των αριθμητικών παζλ δεν είναι τελείως νέα. Κάποια από τα πρώτα δημοσιεύτηκαν σε γαλλικές εφημερίδες το 1895, πιο πριν υπήρξαν τα «Λατινικά Τετράγωνα» του Ελβετού μαθηματικού του 18^ου αιώνα, Λέοναρντ Όιλερ (Leonard Euler), κι ακόμα πιο πριν εμφανίστηκε το πρώτο «Μαγικό Τετράγωνο» σ’ ένα κινέζικο βιβλίο του 1^ου μ.Χ. αιώνα. Όσον αφορά πάντως στο Sudoku στη σύγχρονη μορφή του, αυτό σχεδιάστηκε από τον Αμερικανό Χάουαρντ Γκαρνς (Howard Garns), συνταξιούχο αρχιτέκτονα και ανεξάρτητο κατασκευαστή παζλ, ο οποίος πέθανε όμως πριν προλάβει να δει το δημιούργημά του να γίνεται παγκόσμιο φαινόμενο.

Το πρώτο σύγχρονο Sudoku δημοσιεύτηκε το 1979 στις Η.Π.Α. από το περιοδικό Dell Pencil Puzzles and Word Games με την ονομασία «Number Place», χωρίς να κερδίσει δημοτικότητα. Το 1984 δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά με την ονομασία που ξέρουμε από την ιαπωνική εταιρεία παζλ Nikoli. Το όνομα είναι συντομογραφία του «Suji wa dokushin ni kagiru» που μεταφράζεται σε «Οι αριθμοί πρέπει να βγαίνουν μια μόνο φορά», απόλυτα λογικό ως προς τον βασικό κανόνα του παιχνιδιού. Στον δυτικό κόσμο ήρθε χάρη στην επιμονή ενός Νεοζηλανδού δικαστή, του Γουέιν Γκουλντ (Wayne Gould), ο οποίος ενθουσιάστηκε με αυτό, όταν το πρωτογνώρισε σε ταξίδι του στο Τόκυο το 1997, και πέρασε 6 χρόνια σχεδιάζοντας ένα πρόγραμμα για την ταχεία παραγωγή μοναδικών παζλ. Κατόπιν πρότασής του, το 2004 εμφανίστηκε στους Times του Λονδίνου και την επόμενη κιόλας χρονιά έγινε παγκόσμια μόδα. Κέρδισε τόσο το κοινό ώστε ήδη το 2006 έλαβε χώρα το πρώτο παγκόσμιο πρωτάθλημα Sudoku, στην Ιταλία. Από τότε έχουν δημιουργηθεί πολλές παραλλαγές του παιχνιδιού, με κάποιες από αυτές να χρησιμοποιούν μέχρι και σύμβολα αντί αριθμών (π.χ. είδη sushi).

Οφέλη

Στον σημερινό, γρήγορο κόσμο που ζούμε, παιχνίδια όπως το Sudoku κερδίζουν όσους αφιερώσουν χρόνο να τα δοκιμάσουν. Ένας βασικός λόγος της δημοτικότητάς του είναι το ευχάριστο διάλειμμα που προσφέρει από την πνικτική ρουτίνα. Προσφέρει ηρεμία και απευθύνεται στην έμφυτη αίσθηση της τάξης και της ικανοποίησης κατά την επίλυση γρίφων. Επίσης, είναι ένας τρόπος «εκγύμνασης» του μυαλού. Όπως κι άλλα νοητικά διεγερτικά παιχνίδια και παζλ, πιστεύεται ότι μειώνει τον κίνδυνο εκφυλιστικών ασθενειών του εγκεφάλου, όπως της νόσου Αλτσχάιμερ, και τις πιθανότητες εμφάνισης γεροντικής άνοιας. Λόγω του ότι το Sudoku είναι παζλ λογικής και διεγείρει τη σκέψη, ο λύτης προκαλείται να σκεφτεί στρατηγικά και συνδυαστικά, και να βελτιώσει τη μνήμη και τους λογικούς συνειρμούς. Επιπλέον, παίζοντας Sudoku μπορεί ο λύτης να αποκτήσει καλύτερη αίσθηση του χρόνου και μεγαλύτερη ικανότητα συγκέντρωσης. Οι παραπάνω λόγοι είναι οι πιο βασικοί για τους οποίους προσωπικά, ως εκπαιδευτικός, προτρέπω τους μαθητές και συστήνω στους γονείς να λύνουν Sudoku, καθώς είναι μια πνευματική άσκηση που απαιτεί μυαλό και όχι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις. Ακόμα, οι κανόνες είναι απλοί και εύκολοι, ώστε να τους μάθουν άτομα όλων των ηλικιών. Όσοι άνθρωποι λατρεύουν να δοκιμάζουν τον εγκέφαλό τους και να τον κρατούν σε εγρήγορση με παζλ και γρίφους, το Sudoku θα γίνει εύκολα ένα δημοφιλές και αγαπημένο κομμάτι της καθημερινής τους ζωής, όπως έχει ήδη γίνει για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.

Επίλογος

Σίγουρα κάποιος αναγνώστης θα έχει σκεφτεί μέχρι τώρα ότι τα παραπάνω είναι υπερβολές, ότι στην πραγματικότητα το Sudoku είναι δύσκολο και αποκλείεται να μπορεί ένα παιδί να λύσει. Προσωπικά, έμαθα να λύνω Sudoku γύρω στα 10 μου χρόνια. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μου διακοπών, μια φίλη της μητέρας μου έλυνε στην παραλία, μου το περιέγραψε ως «σταυρόλεξο χωρίς λέξεις» και με έπεισε ότι μπορώ ακόμα κι εγώ να το λύσω, αφού δεν απαιτούνται γνώσεις, παρά μόνο δύναμη μυαλού. Προθυμοποιήθηκε να μου εξηγήσει, να μου δείξει και να με διορθώσει σε κάθε λάθος. Ειλικρινά, δεν ήταν εύκολο· έκανα αρκετές μουτζούρες στις πρώτες μου προσπάθειες αλλά χάρη στην επιμονή μου (και τη δική της!), μέχρι το τέλος της ημέρας είχα λύσει το πρώτο μου παζλ! Η αίσθηση της νίκης, της ικανοποίησης ότι τα κατάφερα κι ας έκανα λάθος 10 Sudoku πριν, ήταν ανεκτίμητη! Από τότε ξεκίνησε μια σχέση αγάπης, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ευχαριστώ και μνημονεύω εκείνη τη φίλη κάθε φορά που λύνω Sudoku και μιλάω για αυτό στους μαθητές μου, με σκοπό να μυήσω μια νέα γενιά.

Πηγές