Συντάκτρια άρθρου: Μαρία Καρανάσιου

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Ίδρυμα Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Αθήνα

Όλοι μας αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα των Μουσείων και των Πολιτιστικών Ιδρυμάτων για το κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι, για την Εκπαίδευση και την Παιδεία, για την οικονομία. Παρόλα αυτά, λίγοι εξ ημών, είναι σε θέση να προσδιορίσουν με σαφήνεια τους λόγους που αναγάγουν τα εν λόγω Ιδρύματα σε κέντρα πνευματικής καλλιέργειας και κοινωνικής ανάπτυξης και εξέλιξης. Ας δούμε τι συμβαίνει.

Μουσεία και Πολιτιστικά Ιδρύματα, τι προσφέρουν

Πρώτα από όλα, τα Μουσεία και τα Ιδρύματα έχουν άκρως εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ο οποίος τεκμηριώνεται από όλες ανεξαιρέτως τις παιδαγωγικές θεωρίες και τις παλαιότερες, και τις τρέχουσες. Κοινό σημείο αναφοράς των θεωριών αυτών είναι πως υποστηρίζουν την ενεργό συμμετοχή του επισκέπτη στη διαδικασία κατάκτησης της γνώσης. Βάσει αυτών των θεωριών, τα υποκείμενα της μαθησιακής διαδικασίας, διευκολύνονται στην απόκτηση νέων γνώσεων, όταν το περιβάλλον τους, τους παρέχει τη δυνατότητα εξερεύνησης και ενεργής εμπλοκής με αυτό. Με δυο λόγια, όταν ο μαθητής ή ο ενήλικας συμμετέχων αλληλεπιδρά με τα εκθέματα του μουσείου.

Πώς μπορεί να γίνει αυτό: τα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουσείων

Τόσο τα Μουσεία όσο και τα Πολιτιστικά Ιδρύματα, ανταποκρίνονται πλήρως στο αίτημα για ενεργό εμπλοκή του υποκειμένου στη μάθηση χάρη στα μόνιμα και περιοδικά εκθέματα και τις συλλογές που διαθέτουν. Οι ψηφιακές εφαρμογές, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, οι δράσεις με υλικά (χαρτί, πηλός, ξύλο, ύφασμα, μάρμαρο κ.ά), η εργασία με αντίγραφα εκθεμάτων, η χρήση του ήχου και τα βίντεο, η αφήγηση, η σύνδεση με τη σχολική ύλη και το μάθημα στο σχολείο, η συνεργασία με μουσειοπαιδαγωγούς, με καλλιτέχνες, με επιστήμονες του μουσείου (λ.χ. αρχαιολόγους) είναι όλα τρόποι που παρέχουν τη δυνατότητα στα παιδιά να έρθουν σε γόνιμη αλληλεπίδραση με τα εκθέματα. Το κέρδος εδώ είναι πως έχουμε την ταυτόχρονη αξιοποίηση όλων των αισθήσεων και τη συνεπακόλουθη διεύρυνση της αντίληψης του εκάστοτε πράγματος. Αυτή ακριβώς η δυνατότητα, καθιστά τα Ιδρύματα έναν νευραλγικό χώρο για την εκπαίδευση, όπου τα παιδιά προσεγγίζουν βιωματικά αλλά και δημιουργικά τη νέα, για αυτά, γνώση.

Γνωστά πολιτιστικά ιδρύματα

Η αξιολόγηση των Μουσείων και των Ιδρυμάτων  

Είναι σαφές, και αυτό είναι παράμετρος που μετρά πολύ στην αξιολόγησή τους, πως τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα που υλοποιούν τόσο τα Μουσεία, όσο και τα Πολιτιστικά Ιδρύματα, οφείλουν να προωθούν τη -σε βάθος- κατανόηση και πρόσληψη εννοιών, που σχετίζονται τόσο με τον πνευματικό (τέχνες, επιστήμες) και τον φυσικό (αστικό και βιοπεριβάλλον) όσο και τον τεχνητό (ψηφιακό) κόσμο που περιβάλλει τα παιδιά, όλους μας.  Εν ολίγοις, καλλιεργούν την κριτική τους σκέψη και στάση με ποικίλους τρόπους αλλά κυρίως με αυτό που ονομάζουμε βίωμα στη γνώση. Αν δεν κομίζεται αυτό, δε μορφώνουν άρα δεν έχουν λόγο ύπαρξης.

Αναμφίβολα η πρακτική αυτή ισχυροποιεί περαιτέρω τον καταλυτικό ρόλο που διαδραματίζουν τα Ιδρύματα στον τομέα της εκπαίδευσης, καθώς συντελεί στην καλύτερη αφομοίωση της νέας, για τα παιδιά, προσφερόμενης γνώσης και στην αξιοποίησή της σε ποικίλα πλαίσια (στο σχολείο λ.χ.). Το Ίδρυμα και το Μουσείο παύουν να είναι απλώς εκθετήρια και γραφειοκρατικοί θεματοφύλακες κάποιων αντιλήψεων για τα εκθέματά τους και μετατρέπονται σε ενεργητικούς και παραγωγικούς συμμετέχοντες στην Παιδεία.

 Ιδρύματα και μουσεία, εκεί όπου η οικογένεια συναντιέται 

Η προσφορά των Μουσείων και των Πολιτιστικών Ιδρυμάτων δεν σταματάει όμως εδώ. Ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, πληθώρα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων καθώς και καλλιτεχνικών δράσεων και εκδηλώσεων που υλοποιούνται από τα Ιδρύματα, απευθύνονται σε οικογένειες. Μέσα από αυτές τις δράσεις, παρέχονται ερεθίσματα στα παιδιά για ορθή και παραγωγική κοινωνικοποίηση και δίνονται σημαντικές ευκαιρίες στους γονείς, για συστηματική και υπεύθυνη ενασχόληση µε την εκπαίδευση των παιδιών τους. Αρκεί να μπει κανείς στις ιστοσελίδες των Ιδρυμάτων και των Μουσείων για να διαπιστώσει του λόγου το αληθές.

Δραστηριότητα για οικογένειες, Παλαιά Πινακοθήκη (Alte Pinakotek), Μόναχο

Επιπλέον, η συμμετοχή γονέων και παιδιών στις ανωτέρω δράσεις των Ιδρυμάτων, παρέχει εναύσματα για ουσιαστικές συζητήσεις και ποιοτικό, διαπροσωπικό χρόνο μεταξύ των μελών της οικογένειας. Ως εκ τούτου, τα Ιδρύματα συνιστούν τελικά έναν σπουδαίο χώρο συνάθροισης ολόκληρης της οικογένειας, όπου η μάθηση συντελείται με άτυπο και παιγνιώδη τρόπο και παράλληλα, η οικογένεια διασκεδάζει και ψυχαγωγείται μέσα από τη βιωμένη και ομαδική εμπειρία.

Εν κατακλείδι

Κλείνοντας, θα λέγαμε πως τα Μουσεία και τα Πολιτιστικά Ιδρύματα αποτελούν χώρους μάθησης, κοινωνικής συναναστροφής και ψυχαγωγίας, οι οποίοι στο πλαίσιο ενδυνάμωσης του εκπαιδευτικού και κοινωνικού τους ρόλου, συμβάλλουν όχι μόνο στην πολύπλευρη ανάπτυξη των ανθρώπων αλλά και στην καλλιέργεια της κριτικής τους σκέψης, δημιουργώντας έτσι τον αυριανό ενεργό Πολίτη.

 

Πηγές

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Μαρία Καρανάσιου

Δασκάλα – Ειδικός  Διαχείρισης Πολιτιστικών Μονάδων