Σύνταξη άρθρου: Γιώργος Δρίτσας

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Τι είναι η μηχανή αναζήτησης και πώς λειτουργεί

Η μηχανή αναζήτησης είναι ένα λογισμικό με στόχο την ανεύρεση δεδομένων βάσει μίας καταχώρησης εκ μέρος του χρήστη. Όταν κάνουμε «αναζήτηση» στο διαδίκτυο, κατ’ ουσία καταχωρούμε ένα αίτημα για ορισμένες πληροφορίες, όπως όταν κάνουμε μια ερώτηση. Η «απάντηση» που αναλαμβάνει να μας δώσει η μηχανή αναζήτησης είναι το σύνολο το συνδέσμων που εμφανίζονται στην οθόνη κατόπιν καταχώρησης του αιτήματός μας.

Όσο ταχύτερη και πληρέστερη αποδειχθεί η απάντηση, τόσο καλύτερα επιτελεί το έργο του το λογισμικό. Συνεπώς, μια καλή μηχανή αναζήτησης οφείλει να παρέχει πληθώρα αποτελεσμάτων που σχετίζονται κατά το δυνατόν άμεσα με την καταχώρηση, με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, οι σύγχρονες μηχανές αναζήτησης χρησιμοποιούν τυπικά τρεις βασικούς μηχανισμούς: την Ανίχνευση Ιστού (web crawling), την Ευρετηρίαση και την Κατάταξη.

  1. Ανίχνευση Ιστού από «αράχνες»: Αράχνες αποκαλούνται μεταφορικά τα «ρομπότ» που εξερευνούν συνεχώς τον Ιστό προς αναζήτηση ιστοσελίδων (συνήθως αποκαλούνται απλώς «μποτ» για συντομία). Ουσιαστικά, πρόκειται για εφαρμογές που εκτελούν αυτοματοποιημένες εργασίες. Όταν βρίσκουν μία ιστοσελίδα, σαρώνουν το περιεχόμενό της και αμέσως μεταβαίνουν μέσω συνδέσμων σε σχετικές ιστοσελίδες, για να επαναλάβουν τη διαδικασία. Κατά τον τρόπο αυτό, χτίζουν σταδιακά ένα συνεχώς επεκτεινόμενο πλέγμα διασυνδεδεμένων σελίδων.
  2. Ευρετηρίαση: To περιεχόμενο που βρέθηκε κατά τη διαδικασία ανίχνευσης καταγράφεται και οργανώνεται, στο πλαίσιο ενός ευρετηρίου. Μόλις μια σελίδα βρεθεί στο ευρετήριο, γίνεται αυτομάτως υποψήφια για εμφάνιση ως αποτέλεσμα σε σχετικό ερώτημα. Αποτελεί πια δηλαδή, μια πιθανή «απάντηση» σε όποια αναζήτηση περιέχει όρους σχετικούς με το περιεχόμενό της.
  3. Κατάταξη: Πρόκειται για την οργάνωση των αποτελεσμάτων μιας αναζήτησης με βάση τον βαθμό συνάφειας που κρίνεται αλγοριθμικά. Τα αποτελέσματα που εμφανίζονται πιο ψηλά στην οθόνη είναι, θεωρητικά, εκείνα που σχετίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό με το «ερώτημα». Κατατάσσονται δηλαδή ως περισσότερο συναφή με τους όρους της καταχώρησης του χρήστη.

Εναλλακτικές μηχανές αναζήτησης και γιατί να τις χρησιμοποιήσω

Ακόμα κι αν ο Θεός κατέβαινε στη γη για να μας ανακοινώσει ότι η μηχανή αναζήτησης της Google κυριαρχεί στην αγορά, κάποιοι μεταξύ μας θα το «γκούγκλαραν» για καλό και για κακό. Οι σύγχρονες εκφραστικές μας συνήθειες προδίδουν τον βαθμό της παρείσφρησης της Google, και της μηχανής αναζήτησής της, στην αντίληψή μας ακόμα και για την ίδια τη γνώση.

Είναι γεγονός ότι η Google παρέχει την πιο προηγμένη και αποτελεσματική μηχανή αναζήτησης ως σήμερα. Άρα λοιπόν γιατί να στραφεί κανείς σε μια εναλλακτική; Οι λόγοι πίσω από τη συντριπτική κυριαρχία της πρώτης είναι πολλαπλοί και η περιπλοκότητά τους κυμαινόμενη. Τελικά όμως, τουλάχιστον στο καταναλωτικό μέτωπο, συμπυκνώνονται στην παροχή εξατομικευμένων αποτελεσμάτων υψηλής ποιότητας, αλλά και στη συνεχή βελτίωση της εν λόγω υπηρεσίας. Ωστόσο, τα οφέλη της έχουν το κόστος τους.

Προϋπόθεση της ικανότητας της Google να διαβάζει τη σκέψη – και την επιθυμία – αποτελεί η συλλογή γιγάντιου όγκου δεδομένων για τη δραστηριότητα των χρηστών. Πέρα από την εξατομίκευση των αποτελεσμάτων των αναζητήσεων, η Google χρειάζεται τα δεδομένα της διαδικτυακής δραστηριότητας των χρηστών προκειμένου να εξατομικεύσει τη διαφήμιση, η οποία αποτελεί τη βασική μέθοδο παραγωγής κέρδους των μηχανών αναζήτησης.

Στο βιβλίο του «Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος», ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι γράφει πως το σύγχρονο κοινωνικό συμβόλαιο είναι εκείνο της ανταλλαγής της ελευθερίας για δύναμη. Καλούμενοι να ορίσουμε την προσωπική μας υγιή ισορροπία ανάμεσα σε δύο πόλους που τείνουν προς το άπειρο, ακόμα στην ταπεινή περίπτωση των μηχανών αναζήτησης, υπογράφουμε με τις επιλογές μας ένα τέτοιο συμβόλαιο. Η Google παρέχει πράγματι το εργαλείο με τη μεγαλύτερη ισχύ – και οι μηχανές αναζήτησης είναι πολύτιμα εργαλεία – αλλά προάγει ταυτοχρόνως έναν κόσμο όπου το κατσαβίδι σου (ένα πολύ «έξυπνο» κατσαβίδι) σε ξέρει καλύτερα από τον/την σύντροφό σου. Οι εναλλακτικές που παρουσιάζονται παρακάτω αποτελούν επαναδιαπραγματεύσεις της συμφωνίας, με κυριότερο διακύβευμα την προστασία των προσωπικών μας δεδομένων. Σημειώνεται πως η μηχανή της Google δεν αποτελεί, φυσικά, τη μοναδική που ακολουθεί τις προαναφερθείσες κερδοσκοπικές πρακτικές συλλογής δεδομένων. Οπότε προσοχή!

Παραδείγματα εναλλακτικών μηχανών αναζήτησης

  1. Microsoft Bing
  2. Yahoo
  3. Baidu (Κίνα)
  4. Yandex (Ρωσία)
  5. DuckDuckGo
  6. Ask.com
  7. Ecosia
  8. Aol.com
  9. WolframAlpha
  10. StartPage (Ολλανδία)
  11.  Qwant(Γαλλία)
  12. Search Encrypt
  13. SearX
  14. Yippy
  15. Swisscows (Ελβετία)
  16. Gigablast

Ας δούμε τις χαρακτηριστικές δυνατότητες που προσφέρουν αυτές οι εναλλακτικές

Microsoft Bing

Η Bing είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης μετά τη Google.

Η Bing είναι ιδανική για αναζητήσεις βίντεο, καθώς επιτρέπει την προεπισκόπησή τους με ήχο χωρίς να χρειαστεί να μεταβείτε σε κάποια άλλη σελίδα, τοποθετώντας απλώς τον κέρσορα πάνω στη μικρογραφία τους. Όπως και η μηχανή της Google, παρέχει ενσωματωμένη δυνατότητα μετάφρασης, μετατροπής νομίσματος και παρακολούθησης πτήσεων, μεταξύ άλλων λειτουργιών. Ακόμη, όταν ψωνίζετε ή πραγματοποιείτε αναζητήσεις μέσω Bing, κερδίζετε πόντους που μπορούν να αξιοποιηθούν για την αγορά εφαρμογών και ταινιών.

 

Yahoo

H Yahoo είναι προγενέστερη της Google και εξακολουθεί να είναι η τρίτη πιο δημοφιλής μηχανή αναζήτησης παγκοσμίως. Πρόκειται για μια πολυλειτουργική μηχανή αναζήτησης, καθώς πέρα από την ομώνυμη λειτουργία προσφέρει email, ειδήσεις, ψηφιακά παιχνίδια και άλλες δυνατότητες.

Baidu

Η Baidu είναι η κορυφαία μηχανή αναζήτησης στην Κίνα, με μερίδιο της εγχώριας διαδικτυακής αγοράς μεγαλύτερο του 70%. Παρότι αποτελεί μια ικανότατη μηχανή αναζήτησης ως προς τις λειτουργίες της, η Baidu υπόκειται σε έντονη λογοκρισία.

Yandex

Ως η πέμπτη δημοφιλέστερη μηχανή αναζήτησης παγκοσμίως, η Yandex χρησιμοποιείται εκτενώς στη Ρωσία, τη μητρική της χώρα, όπου κατέχει περίπου το 60% του μεριδίου αγοράς των μηχανών αναζήτησης. Είναι διαδεδομένη επίσης και στην Τουρκία. Με πρόσθετες λειτουργίες όπως εφαρμογές για κινητά, χάρτες, μετάφραση και αποθήκευση σε cloud*, η Yandex αποτελεί μια ανταγωνιστική και πλήρη μηχανή αναζήτησης.

DuckDuckGo

Η DuckDuckGo είναι μια δημοφιλής μηχανή αναζήτησης για όσους θέτουν σε προτεραιότητα το απόρρητο των αναζητήσεών τους. Χαρακτηρίζεται επίσης από σχεδόν παντελή απουσία διαφημίσεων, με αποτέλεσμα μια πιο απλοποιημένη εμπειρία που δε μας βομβαρδίζει συνεχώς με πληροφορίες που δε ζητήσαμε ποτέ. Η DuckDuckGo δεν παρακολουθεί, ούτε συλλέγει τα δεδομένα της δραστηριότητάς σας με κανέναν τρόπο. Η συγκεκριμένη μηχανή αναζήτησης προσφέρει επίσης μια χρήσιμη και πρωτότυπη λειτουργία, καθώς σας επιτρέπει να κάνετε αναζήτηση απευθείας μέσα σε μία άλλη ιστοσελίδα πληκτρολογώντας ένα πρόθεμα στην αρχή της καταχώρησής σας.

Ask.com

Kάποτε γνωστή ως Ask Jeeves, η απλή προσέγγιση ερωτοαπαντήσεων του Ask μας δίνει τη δυνατότητα για καταχωρήσεις σε φυσική γλώσσα. Η λογική αυτή εξυπηρετεί ειδικά τους λιγότερο εξοικειωμένους με το διαδίκτυο και τις μηχανές αναζήτησης, οι οποίες τείνουν, τυπικά, να δίνουν τα πιο συναφή αποτελέσματα όταν η καταχώρηση είναι εκφραστικά γυμνή.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα των αναζητήσεων συμπεριλαμβάνουν συχνές ερωτήσεις που σχετίζονται με τους όρους της καταχώρησης, οι οποίες ενδεχομένως να έχουν διαφύγει του χρήστη και να οδηγούν στις απαντήσεις που αποζητά.

Ecosia

Η Ecosia (η οποία στηρίζεται στη Bing) είναι μια ιδιότυπη μηχανή αναζήτησης, επειδή είναι φιλική προς το περιβάλλον. Tα έσοδα που αποφέρουν οι αναζητήσεις πηγαίνουν στο σχέδιο δενδροφύτευσής της. Κατά μέσο όρο, χρειάζονται περίπου 45 αναζητήσεις για να φυτευτεί ένα δέντρο. Η Ecosia επίσης δηλώνει οικονομικά διαφανής, καθώς δημοσιεύει σε κοινή θέα τις μηνιαίες οικονομικές της αναφορές. Επιπλέον, οι servers της τροφοδοτούνται από καθαρές, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπως και αρκετές από τις υπόλοιπες προτάσεις εναλλακτικών μηχανών αναζήτησης, η Ecosia δεν πουλά τα δεδομένα σας σε διαφημιστές.

Aol.com

H AOL εξακολουθεί να κατατάσσεται στις 10 κορυφαίες μηχανές αναζήτησης με μερίδιο αγοράς που πλησιάζει το 0,05%. Στις 23 Ιουνίου 2015, η AOL εξαγοράστηκε από τη Verizon Communications. Η AOL σε ορισμένες περιπτώσεις θέτει σε προτεραιότητα ορισμένα «Προτεινόμενα Αποτελέσματα» έναντι εκείνων που έχουν «οργανικά» αναδειχθεί ως τα πιο δημοφιλή. Η λειτουργία αυτή έχει σχεδιαστεί με στόχο να βρίσκετε κατά το δυνατόν ταχύτερα τις χρησιμότερες για εσάς πληροφορίες. Η AOL συλλέγει τα δεδομένα των χρηστών της για την υλοποίηση των λειτουργιών αυτών.

WolframAlpha

Το WolframAlpha είναι μια μηχανή αναζήτησης που σας επιτρέπει να «υπολογίζετε απαντήσεις σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων χρησιμοποιώντας τους πρωτοποριακούς αλγορίθμους Wolfram, τη βάση γνώσεων και την τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης». Δεν είναι σχεδιασμένη για να απαντά σε ερωτήματα που απαιτούν μια αφηγηματική απάντηση, αλλά μόνο σε «γεγονοτικές» ή υπολογιστικές ερωτήσεις, εκείνες δηλαδή που δεν απαιτούν σημασιολογική κατανόηση. Κατηγοριοποιείται σε Μαθηματικά, Επιστήμη και Τεχνολογία, Κοινωνία και Πολιτισμό και Καθημερινή Ζωή.

 

Startpage

Η Startpage ισχυρίζεται ότι είναι η «πιο ιδιωτική μηχανή αναζήτησης στον κόσμο». Δεν παρακολουθεί τα δεδομένα σας, ούτε τη συμπεριφορά σας κατά την περιήγηση και συνεπώς δεν περιλαμβάνει στοχευμένη διαφήμιση. Εκτός από τη μηχανή αναζήτησης, η Startpage προσφέρει μια μεσολαβημένη υπηρεσία που σας επιτρέπει να πλοηγήστε ανώνυμα στο διαδίκτυο. Επειδή η εταιρεία εδρεύει στην Ολλανδία, προστατεύεται από τους τοπικούς αλλά και από τους Ευρωπαϊκούς νόμους περί απορρήτου και συνεπώς δεν υπόκειται σε προγράμματα επιτήρησης που συναντάμε στις Η.Π.Α. .

 

Qwant

Με έδρα τη Γαλλία, η Qwant είναι μια μηχανή αναζήτησης που βασίζεται στο απόρρητο και δεν καταγράφει τις αναζητήσεις σας ούτε χρησιμοποιεί τα προσωπικά σας στοιχεία για διαφήμιση. Ξεχωρίζει ειδικά το σύστημα διεπαφής του, το οποίο κατηγοριοποιεί τα αποτελέσματα των αναζητήσεων σε κοινωνικά, ειδήσεις και ιστό. Στη διάθεσή σας έχετε επίσης μια ολόκληρη ενότητα αφιερωμένη στη μουσική, μέσω της οποίας μπορείτε όχι μόνο να βρείτε τα αγαπημένα σας κομμάτια, αλλά και να ανακαλύψετε νέα μουσική, καθώς και να παρακολουθείτε την επικαιρότητα της βιομηχανίας.

 

Search Encrypt

Μια άλλη μηχανή αναζήτησης που βασίζεται στο απόρρητο είναι το Search Encrypt, το οποίο χρησιμοποιεί τοπική κρυπτογράφηση, ώστε να διασφαλίσει ότι δεν είναι δυνατή η παρακολούθηση των αναγνωρίσιμων πληροφοριών των χρηστών.

H Search Encrypt αποτελεί στην πραγματικότητα μηχανή μετα-αναζήτησης, καθώς λαμβάνει τα αποτελέσματά της από ένα δίκτυο συνεργατών αναζήτησης. Αμέσως μετά την καταχώρηση του χρήστη, οι μηχανές μετα-αναζήτησης αναζητούν τις μηχανές αναζήτησης για αποτελέσματα. Κατά τον τρόπο αυτό, η Search Encrypt παρέχει πλήρη αποτελέσματα χωρίς να παρακολουθεί το ιστορικό σας. Μάλιστα αν ο χρήστης παραμείνει αδρανής για 15 λεπτά, το τοπικό ιστορικό της περιήγησής του διαγράφεται αυτόματα, παρέχοντας μία ακόμη στρώση προστασίας του απορρήτου.

 

 

Searx

H SearX είναι μια ακόμη μηχανή μετα-αναζήτησης με προτεραιότητα την ελευθερία και το απόρρητο του χρήστη. Η σημαντικότερη ιδιοτυπία της έγκειται στον ανοιχτό της κώδικα και την προσαρμοστική νοοτροπία της κατασκευής της. Οποιοσδήποτε είναι ευπρόσδεκτος όχι μόνο να μελετήσει τον κώδικά της, αλλά και να φιλοξενήσει σε δικό του διακομιστή μια εκδοχή της μηχανής προσαρμοσμένη στις ειδικές του ανάγκες .

Yippy

Το Yippy είναι μία ακόμα εναλλακτική για όσους θέτουν σε προτεραιότητα την ιδιωτικότητά τους. Επίσης μηχανή μετα-αναζήτησης, το συγκεκριμένο σύστημα ομαδοποιεί τα αποτελέσματα σε συστάδες. Το Yippy, όπως και αρκετές από τις προαναφερθείσες μηχανές, δεν παρακολουθεί τις αναζητήσεις σας ούτε εμφανίζει προσαρμοσμένες διαφημίσεις.

Swisscows

Η Swisscows παρέχει πλήρως κρυπτογραφημένες αναζητήσεις για την προστασία του απορρήτου και της ασφάλειάς σας. Δεν αποθηκεύει προσωπικά δεδομένα, διευθύνσεις IP ή ερωτήματα αναζήτησης και οι διακομιστές της βρίσκονται στην Ελβετία, η οποία έχει μία από τις αυστηρότερες πολιτικές απορρήτου στον κόσμο. Είναι ιδιαίτερα προσφιλής στους γονείς που ανησυχούν για την ασφάλεια της εμπειρίας των παιδιών τους με τις μηχανές αναζήτησης. Διαθέτει επίσης ενσωματωμένο φίλτρο που απαγορεύει την ανεύρεση πορνογραφικού και βίαιου περιεχομένου, το οποίο και είναι αδύνατον να παρακαμφθεί.

Gigablast

H Gigablast είναι μια ακόμη μηχανή αναζήτησης ανοιχτού κώδικα που ευρετηριάζει εκατομμύρια ιστοσελίδες και διακομιστές σε πραγματικό χρόνο χωρίς να παρακολουθεί την περιηγητική συμπεριφορά. Σε συνδυασμό με μια πληθώρα διαθέσιμων φίλτρων και επιλογών εξατομίκευσης του ερωτήματός σας, η Gigablast προσφέρει επίσης μια ολοκληρωμένη λειτουργία σύνθετης αναζήτησης.

 

Η ελληνική περίπτωση

Στο πλαίσιο αυτού του άρθρου δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε επιτυχημένο ελληνικό εγχείρημα στον κόσμο των μηχανών αναζήτησης του Ιστού (ευρείας χρήσης). Παρ’ όλα αυτά, για πιο εξειδικευμένη χρήση διατίθεται η ιστοσελίδα Greeksites.gr, όπου μπορεί κανείς να αναζητήσει, μέσω εσωτερικής μηχανής αναζήτησης, αποκλειστικά ελληνικές ιστοσελίδες. Η γκάμα των αποτελεσμάτων θα μπορούσε να είναι πληρέστερη, συνεχίζει όμως να ανανεώνεται μέσω της επιλογής καταχώρησης νέας ιστοσελίδας που διατίθεται στους επισκέπτες. Παρέχεται επίσης πληθώρα κατηγοριών με αλφαβητική οργάνωση, που βοηθά να περιορίσουμε τον αριθμό των αποτελεσμάτων που δεν είναι άμεσα συναφή με την αναζήτησή μας.

Τελικά, πώς επιλέγω μια μηχανή αναζήτησης;

Υπάρχουν εκατοντάδες μηχανές αναζήτησης για να διαλέξει κανείς και κάθε μία από αυτές προσφέρει μοναδικές δυνατότητες. Το πιο εύκολο, φυσικά, θα ήταν να επιλέξουμε την πιο δημοφιλή, ή τουλάχιστον μία από αυτές. Η επιλογή της πλειονότητας μαρτυρεί μεν την ύπαρξη ορισμένων αντικειμενικών οφελών, δεν καλύπτει απαραίτητα όμως τις προσωπικές μας ανάγκες και προτιμήσεις. Για τον λόγο αυτό, οφείλει κανείς να ερευνήσει τις επιλογές του και να προσαρμόσει την απόφασή του σύμφωνα με τις προτεραιότητες που έχει θέσει ο ίδιος, αλλά και στο είδος της χρήσης (επαγγελματικής ή προσωπικής) στην οποία αποσκοπεί.

 

Πηγή

  1. Harrari, Y. N. (2017). Homo Deus.Harper.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Ελευθερία Κρασσά

Φοιτήτρια στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, Ο.Π.Α.

 

Αγάθη Πατσιούδη

Δασκάλα – ΜΔΕ Ειδική Αγωγή: Λογοθεραπεία-Συμβουλευτική