Ψυχογενής Ανορεξία
Σύνταξη άρθρου: Ευγενία Γεωργακοπούλου
Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός
Οι κοινωνικές και ψυχολογικές παράμετροι
Η σύγχρονη δυτική κουλτούρα, η οποία είναι και η κυρίαρχη κουλτούρα, δίνει έμφαση στο να είναι κανείς πολύ αδύνατος ή/και γυμνασμένος. Ποιος δεν γνωρίζει τον, παγκόσμιο πια, όρο «fit»; Η επιτυχία και η ατομική αξία ενός ατόμου συχνά ταυτίζονται με το εάν είναι αδύνατος/λεπτός ή όχι. Η πίεση που ασκείται μάλιστα είναι υπερβολική και τροφοδοτεί το πρότυπο του να είναι κανείς πολύ αδύνατος. Αυτό, ψυχιατρικά, οδηγεί στη νευρική ανορεξία, η οποία και εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ των νεαρών κοριτσιών. Πληροφορίες για αυτό στο άρθρο μας «Πώς τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης επηρεάζουν την εικόνα του σώματος και την αυτοεκτίμηση».
Τι είναι η ψυχογενής ανορεξία
Η Ψυχογενής ανορεξία είναι μια σοβαρή και επικίνδυνη για τη ζωή ασθένεια. Έχει από τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας (6%-20% των πασχόντων!) των ψυχικών νόσων. Οφείλεται κυρίως στην ασιτία και στις ηλεκτρολυτικές διαταραχές, που μπορούν να προκαλέσουν καρδιακή αρρυθμία και πολλές άλλες δυσλειτουργίες στα λοιπά όργανα του σώματος.
Η λέξη «ανορεξία» είναι ως ένα βαθμό αποπροσανατολιστική, αφού το αδυνάτισμα δεν προέρχεται από τη μείωση της όρεξης του ασθενούς για φαγητό, αλλά από την αυτοεπιβαλλόμενη ασιτία. Η μειωμένη όρεξη για φαγητό, η ανορεξία, έρχεται τις περισσότερες φορές αργότερα, κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της νόσου. Τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία επιθυμούν διακαώς να χάσουν – και να συνεχίσουν να χάνουν – κιλά, σε βαθμό, που ο,τιδήποτε άλλο τους φαίνεται ανούσιο και «εχθρικό», και φτάνουν στο σημείο να έχουν διαστρεβλωμένη αντίληψη για τον εαυτό τους, ακόμη και για την πραγματικότητα γύρω τους. Φυσικά η νευρική ανορεξία δεν πρέπει να συγχέεται με την Ορθορεξία (Περισσότερα για αυτήν στο άρθρο μας, «Ορθορεξία, μία διατροφική διαταραχή του σήμερα»). Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπεται και η ύπαρξη μιας άλλης διατροφικής διαταραχής, της νευρικής βουλιμίας, για την οποία και θα μιλήσουμε σε προσεχές μας άρθρο.
Κύριο χαρακτηριστικό της νευρικής ανορεξίας είναι η μείωση της προσλαμβανόμενης τροφής και η υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με την τροφή του, τη μέτρηση θερμίδων και το σωματικό του βάρος. Η νόσος εκδηλώνεται με το άτομο να αρνείται να διατηρήσει το σωματικό του βάρος στο κατώτερο ή πάνω από το κατώτερο όριο που αντιστοιχεί στην ηλικία και στο ύψος του, όπως αυτό ορίζεται από τους γιατρούς και τους διατροφολόγους. Ο φόβος του πάχους και της καταστροφής της σιλουέτας προβάλλει και κυριαρχεί ως μια έμμονη ιδέα.
Σωματικά Συμπτώματα της Νευρικής Ανορεξίας
Ακραία απώλεια βάρους, πολύ λεπτή σιλουέτα, μη φυσιολογικές τιμές στις εξετάσεις αίματος, κούραση, αϋπνία, ζάλη ή λιποθυμία, μπλε χρωματισμός των δακτύλων, μαλλιά που λεπταίνουν, σπάνε ή πέφτουν, απώλεια εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες, δυσκοιλιότητα, ξηρό ή κιτρινωπό δέρμα, δυσανεξία στο κρύο, ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό, χαμηλή αρτηριακή πίεση, αφυδάτωση, οστεοπόρωση, πρήξιμο των χεριών ή των ποδιών.
Η νευρική ανορεξία προσβάλλει κυρίως τις γυναίκες, στις οποίες και παρατηρείται αμηνόρροια και πιο συγκεκριμένα απουσία τουλάχιστον 3 διαδοχικών έμμηνων κύκλων. Ψυχολογικά, εμφανίζεται ανεξήγητη ενασχόληση με τις τροφές και τις θερμίδες τους, άρνηση να φάνε, άρνηση ότι πεινάνε, φόβος ότι θα παχύνουν, ψέματα σχετικά με το πόσο έχουν φάει, καμία εναλλαγή στην ψυχική διάθεση (έλλειψη συναισθημάτων), κοινωνική απόσυρση, ευερεθιστότητα, μειωμένο ενδιαφέρον για το άλλο φύλο και τη συνουσία, καταθλιπτική διάθεση, σκέψεις ή και απόπειρες αυτοκτονίας. Το πρόβλημα με τη νευρική ανορεξία είναι πως γίνεται αντιληπτή, όταν συνήθως είναι πολύ αργά, και ο ασθενής νοσεί πια σε βαθμό επικίνδυνο. Στην εφηβεία ιδιαίτερα συγχέεται με τις ραγδαίες ψυχολογικές και σωματικές μεταπτώσεις της ανάπτυξης.
Η θεραπεία
Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να υπερνικηθεί και είναι σημαντικό για το πάσχον άτομο να αναζητήσει θεραπεία όσο το δυνατό συντομότερα. Αν δεν το κάνει, είναι απολύτως βέβαιο πως η ασθένεια μπορεί να έχει σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου βοηθάει στην καλύτερη εξέλιξη και θεραπεία της. Αν η ψυχογενής ανορεξία διαγνωσθεί, γίνει αποδεκτή από τον πάσχοντα/πάσχουσα, αντιμετωπισθεί από νωρίς, αυτομάτως βελτιώνεται και η πορεία αλλά και η έκβαση της ανάρρωσης. Η ανάρρωση μπορεί να πάρει μήνες ή χρόνια, αλλά η πλειοψηφία των ατόμων αναρρώνει.
Η θεραπευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ψυχολογικές θεραπείες, που μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αλλάξει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τον διαταραγμένο τρόπο διατροφής.
- Διατροφική επιμόρφωση, ώστε το άτομο να επανεκπαιδευθεί στο να αποκτήσει υγιείς διατροφικές συνήθειες.
- Μπορεί να χρειασθεί νοσηλεία για τα άτομα που πάσχουν από σοβαρό υποσιτισμό λόγω της έλλειψης τροφής.
- Μπορεί να γίνει χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων για τη μείωση των αισθημάτων της κατάθλιψης και του άγχους.
Πού μπορεί να απευθυνθεί ο πάσχων
Καταρχάς, στον οικογενειακό γιατρό, ο οποίος είναι και ο πιο ικανός να αντιληφθεί και να διαγνώσει πως υπάρχει διαταραχή. Αυτός με τη σειρά του θα παραπέμψει τον ασθενή στον ειδικό. Από εκεί και πέρα η θεραπεία ξεκινά επί της ουσίας. Για τους εφήβους και τις έφηβες, οι γονείς των ασθενών απευθύνονται στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού». Απαραίτητη είναι, φυσικά, η συνδρομή του ψυχολόγου και των Ειδικών Ψυχικής Υγείας.
Η οικογένεια και οι φίλοι των ατόμων που πάσχουν από ψυχογενή ανορεξία συχνά μπορεί να αισθάνονται σύγχυση και ψυχική ένταση. Η υποστήριξη καθώς και η επιμόρφωση αλλά και η καλύτερη κατανόηση της ψυχογενούς ανορεξίας από τους οικείους του ασθενή, αποτελούν ένα σημαντικό μέρος της θεραπευτικής αγωγής.
Πηγή
Ηλ. Ταχ.: [email protected]
Δρ Μαρία Ιωάννα Καραγκούνη
Μοριακή Βιολόγος – Διατροφολόγος
Ηλ. Ταχ.: [email protected]
Ευγενία Γεωργακοπούλου
Νοσηλεύτρια, Προϊσταμένη Πυρηνικής Ιατρικής
Αναστασία Γερογιάννη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης