Σύνταξη άρθρου: Δάφνη Ζουρνατζή

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ουρανός

«Δεν θα πεινούσα χωρίς τη μουσική. Όμως η μουσική κάνει την ζωή μου καλύτερη», είπε ένα παιδί 11 ετών.

  • Ορισμός

Πριν αναλύσουμε τη χρησιμότητα της μουσικοκινητικής αγωγής στο σχολείο, καλό θα ήταν πρώτα να δώσουμε έναν ορισμό, για να εξηγήσουμε περί τίνος πρόκειται. Ο όρος «Μουσικοκινητική Αγωγή» εδραιώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, με κύριο θεμελιωτή τον Καρλ Ορφ (Carl Orff), ο οποίος επηρεασμένος από τις μεθόδους του Νταλκρόζ (Dalcroze), συνέδεσε δημιουργικά το παιχνίδι με τη μουσική σύνθεση, θεωρώντας το αναπόσπαστο στοιχείο της παιδαγωγικής της διάστασης και όχι ως κάτι ανεξάρτητο. Αυτό ήταν ένα μεγάλο βήμα για την Εκπαίδευση. Εμβαθύνοντας περισσότερο, ο Ορφ διατύπωσε την άποψη πως οι δάσκαλοι της μουσικοκινητικής αγωγής καλό είναι να αποφεύγουν να μιλούν για σύστημα ή μέθοδο, καθώς ο ίδιος πίστευε πως ο κάθε δάσκαλος  θα πρέπει να βρει τον δικό του τρόπο διδασκαλίας, ώστε τα παιδιά να βιώνουν τις μουσικές έννοιες εμπειρικά μέσα από τον λόγο, την κίνηση, το τραγούδι και το παίξιμο των οργάνων. Και όλα αυτά πάντοτε μέσα από τον αυτοσχεδιασμό. Άρα η μουσικοκινητική αγωγή δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από έναν συνδυασμό της μουσικής με τον λόγο, την κίνηση και το τραγούδι, στηριζόμενα πάντα σε βιωματικά πλαίσια. Σε αυτό το σημείο να επισημάνουμε πως ακολούθησαν πολλά μοντέλα συστημάτων της μουσικοκινητικής αγωγής, όπως αυτό του Σουζούκι, του Κόνταλι, του Γκόρντον και άλλων, που εδραίωσαν ένα θεωρητικό μεν αλλά και αξιόπιστο δε υπόβαθρο, το οποίο είναι επιτυχώς δοκιμασμένο εδώ και χρόνια μέσα στη σχολική τάξη και ζωή.

  • Χρησιμότητα

Η χρησιμότητα αλλά και η αξία της μουσικοκινητικής αγωγής στην τάξη είναι απεριόριστη είναι όμως και απαραίτητη για την ολική ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Τα παιδιά βιώνουν τη μουσική πολυδιάστατα. Μπορούν δηλαδή να εκφράσουν την χαρά, τη λύπη τους, το χιούμορ τους, το ομαδικό πνεύμα μέσα από ένα τραγούδι ή έναν χορό. Μπορούν ακόμη, μέσα  από την μουσική, να έρθουν σε επαφή με μια βαθύτερη συναισθηματική και πνευματική ευχαρίστηση, η οποία δεν μπορεί να εκφραστεί με κανέναν άλλον τρόπο. Επιπλέον μπορούν να επικοινωνήσουν με έναν διαφορετικό τρόπο από τον λεκτικό, καθώς η μουσική από μόνη της είναι ένας φορέας ιδεών και συναισθημάτων. Μπορούν, τέλος, να εκφράζονται αλλά και να διοχετεύουν μέρος της ενέργειάς τους μέσα από την κίνηση και τον χορό. Παράλληλα όμως με τα παραπάνω, επιτυγχάνονται και άλλοι στόχοι μέσα από την μουσικοκινητική αγωγή, με βασικότερο να είναι η ενσωμάτωση στην κοινωνία, μιας και η μουσική είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες της κοινωνικοποίησης, αλλά και συνιστά και ισχυρό μέσο διαιώνισης της πολιτισμικής κληρονομιάς. Αυτό λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα κληροδότησης του πολιτισμού από γενιά σε γενιά. Από τα νανουρίσματα και τη διδασκαλία της αλφαβήτας έως και σε πιο, ας το πούμε, ακαδημαϊκό επίπεδο, όπου η μουσική χρησιμοποιείται ως όχημα για την μετάδοση της ιστορίας της λογοτεχνίας φερ’ ειπείν.

  • Η μουσικοκινητική αγωγή στην τάξη

Στο σημείο αυτό, θα λέγαμε πως ο πιο άμεσος τρόπος για να βιώσουν τα παιδιά την μουσική, ιδίως στις πιο μικρές ηλικίες, είναι το τραγούδι. Βασική προϋπόθεση είναι, το τραγούδι ειδικότερα αλλά και η μουσική γενικότερα, να αποτελούν πηγή ευχαρίστησης για το παιδί. Μόνο έτσι θα μάθει να τραγουδά σωστά, θα αγαπήσει την μουσική, θα αναπτύξει τον ρυθμό, την εσωτερική ακοή και την μουσική μνήμη. Και ενώ στις πιο μικρές ηλικίες βασιζόμαστε απλά στην εκμάθηση του τραγουδιού, καθώς ανεβαίνει η ηλικιακή βαθμίδα προσθέτουμε σιγά-σιγά την κίνηση, τον ρυθμό και το τονικό ύψος.

Στην αρχή τα παιδιά είναι πιο παθητικά, έχουν δηλαδή την ανάγκη να ακούσουν πολλές φορές το τραγούδι, και πάντα στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού με απλές μιμητικές κινήσεις, απλό περπάτημα στον χώρο και απλές δραματοποιήσεις. Καθώς ανεβαίνουμε σε ηλικία, τα παιδιά εξερευνούν τον ρυθμό παράλληλα με τον παλμό, ενώ οι κινήσεις γίνονται πιο περίπλοκες, όπως γονάτισμα, παλαμάκια, αλλαγή κατεύθυνσης και ζευγάρια. Σε ένα επόμενο στάδιο, έχουν έναν καλύτερο συντονισμό κινήσεων αλλά και αυξημένη παρατηρητικότητα και μνήμη. Σε ό,τι αφορά στα παραπάνω, βασικός στόχος είναι η ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε παιδιού και για αυτό πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις ατομικές και στις ομαδικές δραστηριότητες, όπου να μπορούν να εμπλακούν και τα ντροπαλά ή τα πιο απρόσεκτα στις κινήσεις τους παιδιά.

Η χρησιμότητα και η αποτελεσματικότητα της μουσικοκινητικής αγωγής μέσα στην τάξη εξαρτάται από τον παιδαγωγό και το κατά πόσο είναι ικανός να βλέπει τη μουσική και μέσα από τα μάτια των παιδιών. Βασικό μέλημα που οφείλει να έχει, είναι το να ενσωματώνει στο μάθημα δημιουργικές μουσικές δραστηριότητες και να μεταδίδει γνώσεις μέσα από το παιχνίδι και τη βιωματική μάθηση, και παραλλήλως, να διαμορφώνει αισθητική. Η μουσική είναι υψηλό βίωμα, μην το ξεχνάμε.

Βιβλιογραφία

  1. Τσαφταρίδης, Ν. (1997).Μουσική -κίνηση – λόγος.Αθηνα , Νήσος

2.Ανδρουτσος, Π. (1995), Μέθοδοι διδασκαλίας της μουσικής:παρουσίαση και κριτική θεώρηση των μεθόδων Orff και Dalcroze,Αθήνα, orfeus

3.Χαραλαμπους, Α.(1996).Μουσική: η παιδαγωγική της -η αισθητική της, Αθήνα , Νάκας

4.Plummeridge, C.(1991). Music education in theory and practice. London: Falmer

 

Ηλ. ταχ.: [email protected]

Δάφνη Ζουρνατζή

Μουσικός – Μουσικολόγος – Μουσικοπαιδαγωγός

 

Περίανδρος Κάραλης

Δάσκαλος – Μουσικός