Η Ευζωνική στολή

Σύνταξη άρθρου: Μαριάνθη Ζαχαράκη

Επιμέλεια άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Οι Εύζωνες (ευ-ζώνες δηλαδή οι καλά ζωσμένοι) είναι επίλεκτοι του ελληνικού στρατού και φυλάσσουν το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην πλατεία Συντάγματος. Επίσης τους συναντάμε σε σκοπιές στο Προεδρικό Μέγαρο αλλά και στην πύλη του στρατοπέδου της Προεδρικής Φρουράς, στην οδό Ηρώδου Αττικού. Φυσικά η παρουσία τους είναι στοιχείο αναντικατάστατο για την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου, για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου καθώς και για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης, όπου η Προεδρική Φρουρά δίνει το ετήσιο παρόν της στις εκδηλώσεις της εκεί Ομογένειας για την Εθνική Παλιγγενεσία. Ακόμη αποδίδει τιμές στην άφιξη του Αγίου Φωτός από τον Πανάγιο Τάφο, στους επισκέπτες αρχηγούς κρατών στο Προεδρικό Μέγαρο ή όταν κατατίθεται στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.

Η στολή

Η ευζωνική στολή, χειροποίητη και μοναδική, είναι η εθνική μας στολή. Διάσημη έγινε κατά την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα από τους Τούρκους, το 1821. Όλοι οι Έλληνες οπλαρχηγοί και αγωνιστές της εποχής φορούσαν τη γνωστή σε όλους μας φουστανέλα. Πέραν του ότι μας έχουν σωθεί πολλές σε σεντούκια και μπαούλα οικογενειών αλλά και σε μουσεία, έχουμε την τύχη να έχουν απεικονισθεί σε πολλούς και διάσημους πίνακες ζωγραφικής (Γύζης, Παρθένης, Ντελακρουά, Ντυπρέ κ.ά.). Όσον αφορά στην ίδια τη στολή, οι συμβολισμοί που αποδίδονται στα πολλά της μέρη είναι ποικίλοι και ενδιαφέροντες. Ο πιο ευρέως γνωστός είναι οι πτυχές της, καθώς σχηματίζονται από 400 μικρά κομμάτια υφάσματος, όσα δηλαδή και τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Η σύγχρονη εκδοχή της ευζωνικής στολής, όπως τη φέρει η Προεδρική Φρουρά

Στις αρχές τις δεκαετίας του 1970 ο Βαγγέλης Γεωργούλας, καλύτερος ράφτης παραδοσιακών στολών της εποχής, μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη έκαναν αλλαγές στην «κολοκοτρωνέικη», όπως λεγόταν, στολή και την απλούστευσαν στη μορφή, όπως κατασκευάζεται έως και σήμερα. Οι αλλαγές που δέχτηκε αφορούσαν κυρίως την φέρμελη (γιλέκο).

Η επίσημη εκδοχή της ευζωνικής στολής που φοριέται από τους εύζωνές μας μόνο τις Κυριακές και τις εθνικές εορτές αποτελείται από τα εξής:

Το φάριο (καπέλο). Είναι κατασκευασμένο από κόκκινη τσόχα και φέρει το εθνόσημό μας. Από το πλάι του κρέμεται μακριά μεταξωτή μαύρη φούντα, η οποία συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση.

Ο υποδήτης (το πουκάμισο) με τα χαρακτηριστικά μανίκια που φαρδαίνουν πολύ στο τελείωμά τους. Το πουκάμισο είναι σε λευκό χρώμα, καθώς συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών μας αγώνων.

Η φέρμελη (γιλέκο). Είναι το πιο απαιτητικό από άποψης ωρών εργασίας για την κατασκευή του τμήμα της στολής. Το κέντημά χρειάζεται εμπειρία και ακρίβεια και μπορεί να χρειαστούν μήνες έως ότου ολοκληρωθεί. Τα σχέδια του κεντήματος είναι λαογραφικής σημασίας και ένα από αυτά είναι το Χ και Ο τα οποία θεωρείται ότι αντιστοιχούν στις λέξεις Χριστιανός Ορθόδοξος. Σημειώνεται πως τα σχέδια ακολουθούν ένα γενικό κοινό μοτίβο. Κάθε φέρμελη όμως έχει τα αποκλειστικά δικά της, πράγμα που την καθιστά μοναδική.

Οι κάλτσες, οι οποίες είναι από μαλλί και αυτές και χρώματος λευκού. Φτάνουν μέχρι την μέση του εύζωνα. Εκεί τις συγκρατεί μία δερμάτινη ζώνη, που ονομάζεται «ανάσπαστος».

Οι καλτσοδέτες. Είναι μαύρες από μετάξι, φοριούνται ακριβώς κάτω από το γόνατο με τη φούντα να κρέμεται στο πίσω μέρος της γάμπας.

Τα τσαρούχια. Είναι δερμάτινα σε κόκκινο χρώμα και το κάθε τσαρούχι στην σόλα του έχει περίπου 60 καρφιά, τα οποία ευθύνονται για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά τον βηματισμό των ευζώνων. Στη μύτη του τσαρουχιού υπάρχει μαύρη φούντα, η οποία θεωρείται ότι είτε προστάτευε το πόδι από κρυοπαγήματα είτε ότι κάλυπτε αιχμηρά αντικείμενα, ώστε οι αγωνιστές να τα χρησιμοποιήσουν, για να τραυματίσουν τον εχθρό στις μάχες που δίνονταν σώμα με σώμα.

Οι δερμάτινες φυσιγγιοθήκες.

Η φουστανέλα, το πιο γνωστό και αγαπητό κομμάτι της ευζωνικής στολής. Όπως προαναφέραμε, 400 μικρά κομμάτια βαμβακερού λευκού υφάσματος συνθέτουν το ένδοξο αυτό ρούχο και για αυτόν τον λόγο χρειάζεται 30 μέτρα υφάσματος προκειμένου να κατασκευαστεί.

Η κάπα της ευζωνικής στολής είναι ρούχο, που φοριέται από τους Εύζωνες σε εξαιρετικές συνθήκες μεγάλου ψύχους το βράδυ, τη νύχτα και το ξημέρωμα, ποτέ όμως κατά τη διάρκεια της ημέρας. Είναι φτιαγμένη από τσόχα και είναι χρώματος σκούρου μπλε.

Οι παραλλαγές της στολής

Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι αξιωματικοί της φρουράς φορούν διαφορετική στολή από τους εύζωνες. Φορούν κόκκινη μακριά περισκελίδα (παντελόνι), τουζλούκια (περικνημίδες) χρώματος μπλέ, κόκκινα σταβάλια (μποτάκια), ενώ το φάριό τους (καπέλο) είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος από αυτό των ευζώνων και φέρει μπροστά τον βαθμό του κάθε αξιωματικού. Επιπλέον έχουν σπαθί, πιστό αντίγραφο του σπαθιού των οπλαρχηγών του 1821. Γενικώς η στολή με την πλήρη της εξάρτυση ζυγίζει περίπου 13 κιλά.

Γνωρίσαμε την ευζωνική στολή στην επίσημη εκδοχή της. Οι εύζωνες ωστόσο τις υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας ντύνονται με τη χαρακτηριστική στολή του Μακεδονικού αγώνα, τον Ντουλαμά, ο οποίος είναι χρώματος σκούρου μπλε κατά τους χειμερινούς μήνες και ανοιχτό καφέ κατά τους θερινούς. Τιμώντας επίσης την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα το 1913, οι εύζωνες φορούν και την παραδοσιακή στολή της Κρήτης αλλά περιστασιακά και αυτήν του Πόντου.

Πού ράβονται οι στολές

Όλες οι στολές ράβονται και συντηρούνται από τεχνίτες-ράφτες της Προεδρικής Φρουράς, οι οποίοι είναι εννέα στον αριθμό. Διαθέτουν ιδιαίτερους χώρους εργασίας μέσα στους κοιτώνες της και εργάζονται επάνω σε νέες αλλά και στις ήδη υπάρχουσες στολές καθώς και στο δέμας του κάθε ενός εύζωνα. Η τέχνη και οι «βελονιές» τους είναι ιδιαίτερες και δεν προσιδιάζουν με αυτές των συνήθων ραφτών. Ως βασικό συστατικό της τέχνης τους έχουν την περηφάνεια να φροντίζουν επιμελώς για την αψεγάδιαστη εμφάνιση των 150 ευζώνων μας ιδίως στις παρελάσεις των εθνικών μας εορτών.

Επίλογος

Δεν χρειάζεται να πει κάνεις πολλά για συμβολικό και το συναισθηματικό φορτίο, που φέρει η φουστανέλα γενικώς αλλά και η στολή του Εύζωνα ειδικώς. Πέραν αυτών όμως είναι και ένα έργο τέχνης. Παρατηρήστε την καλά την επόμενη φορά, που θα βρεθείτε κοντά σε έναν εύζωνα.

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Μαριάνθη Ζαχαράκη

Σχεδιάστρια Μόδας

Κωνσταντίνος Μιαρίτης

Περισσότερα στην ενότητα...