Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός

Επιμέλεια άρθρου: Περίανδρος Καράλης

Η Αθήνα από τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους είχε ήδη καταστεί προσκυνηματικό κέντρο της Χριστιανοσύνης με πολλές εκκλησίες και μοναστήρια ακόμη και μέσα στην πόλη, όπως συνηθιζόταν τότε. Κέντρο της φήμης της ήταν η Παναγία η Αθηνιώτισσα, που δεν είναι άλλη από τον εκχριστιανισμένο Παρθενώνα. Ο πλούτος της πόλης σε εκκλησίες υπήρξε μεγάλος σε όλες τις ιστορικές περιόδους ακόμη και μέσα στην Τουρκοκρατία. Η παράδοση αυτή φυσικά ανανεώθηκε με την Απελευθέρωση. Για περισσότερες πληροφορίες για τις εκκλησίες της Αθήνας, στο άρθρο μας, Ανάσταση, Εκκλησίες της κατάνυξης στο κέντρο της Αθήνας.

Η πόλη, εκτός από τις πολυάριθμες ενοριακές εκκλησίες αλλά και τους ιστορικούς ναούς, διαθέτει και κάποιες εκκλησίες, οι οποίες είναι αξιοσημείωτες για το μέγεθός τους. Ας τις δούμε.

 

  • Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος, οδός Αχαρνών 113-117, Αθήνα

Ο Άγιος Παντελεήμονας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εκκλησία της Ελλάδας και από τις μεγαλύτερες εκκλησίες των Βαλκανίων. Χτίστηκε στο μεσοδιάστημα των ετών 1910 και 1930. Αξιοσημείωτο είναι πως η αγιογράφησή της, η οποία είναι περικαλής, ολοκληρώθηκε το 1984. Η αγιογράφηση ενός τέτοιου ναού άλλωστε αποτελεί έργο ζωής για έναν αγιογράφο. Η ιστορία του ναού έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και πολλές πληροφορίες για αυτήν αλλά και για τη λειτουργία του, μπορεί να βρει κανείς στην επίσημη ιστοσελίδα του Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Αχαρνών.

 

  • Μητρόπολη Αθηνών, Ιερός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, πλατεία Μητροπόλεως, Αθήνα

Η Μητρόπολη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία του Νεοελληνικού Κράτους και η κατασκευή της κράτησε από το 1848 έως το 1868, με εναλλαγές και αρχιτεκτόνων και αρχιτεκτονικών τεχνοτροπιών, όπως εύκολα διαπιστώνει ο επισκέπτης της. Γενικώς ο τύπος της είναι τρίκλιτη βασιλική μετά τρούλου, με κάποια γοτθικά και αρκετά νεοκλασικά στοιχεία. Μέσα στον ναό φυλάσσονται τα σκηνώματα και του Πατριάρχη της Επαναστάσεως Γρηγορίου του Ε’ και της Αγίας Φιλοθέης. Περισσότερες πληροφορίες για τον ναό, την ιστορία του και τη λειτουργία του μπορεί να βρει κανείς στην επίσημη Ιστοσελίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και πάσης Ελλάδος.

 

  • Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, οδός Σκουφά, Αθήνα

Ο Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα εκκλησία. Χτίστηκε ανάμεσα στα έτη 1923 και 1931, στη θέση παλαιότεροι μικρού ναού. Θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται για νεοκλασική εκκλησία με βυζαντινά στοιχεία. Το εσωτερικό του ναού είναι δείγμα εκκλησιαστικής κομψότητας, με μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας ξυλόγλυπτα, αγιογραφήσεις και ψηφιδωτά. Ο ήχος και το φως στον ναό αυτόν δίνουν, ιδιαιτέρως στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος, έντονη κατάνυξη. Για περισσότερες πληροφορίες περιηγηθείτε την ιστοσελίδα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και πάσης Ελλάδος.

 

  • Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οδός Αγίου Κωνσταντίνου 14, Αθήνα

Το πρώτο που προσέχει κανείς σε αυτήν την ομολογουμένως εντυπωσιακή εκκλησία είναι πως εξωτερικώς είναι όλη από μάρμαρο, το οποίο μάλιστα είναι πεντελικό! Η πλήρης ονομασία του ναού είναι Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ομονοίας (Γερανίου). Γεράνι ονομαζόταν η συνοικία στην οποία βρίσκεται σήμερα η εκκλησία και αποτελούσε και την ενορία του ναού. Η εν λόγω εκκλησία όμως δεν «ανήκει» μόνο στους ισαποστόλους Κωνσταντίνο και Ελένη αλλά είναι τρισυπόστατη. Ανήκει και στον Άγιο Ελευθέριο, καθώς εγκαινιάστηκε ανήμερα της γιορτής του Αγίου. Ανήκει επίσης και στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, διότι ο ναός χτίστηκε στη θέση παλιότερου μικρού ναού του Αγίου Ιωάννου. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ομονοίας.

 

Πρόκειται για έναν εξαιρετικά μεγάλο ναό. Στο εσωτερικό του δίνεται στον εκκλησιαζόμενο η αίσθηση της παλλαϊκής συμμετοχής στο κάθε φορά λειτουργικό δρώμενο. Χτίστηκε στη θέση εξοχικού ναΐσκου του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ο οποίος βρισκόταν εκεί κατά τον 19ο αιώνα μιας κι περιοχή ήταν τότε καλλιέργειες και δενδροκομεία. Έχει πολύ μεγάλη συμμετοχή στις λειτουργίες του και αποτελεί πολύ σημαντικό τοπόσημο για το Μοσχάτο.

 

  • Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας, πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου, Γλυφάδα

Ο Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας είναι ο μικρότερος από αυτούς που πραγματεύεται το παρόν άρθρο. Η κατασκευή του όμως είναι τέτοια, ώστε δικαιωματικά κατατάσσεται στους μεγάλους. Ο εσωτερικός χώρος του ναού έχει, προς όλες τις κατευθύνσεις, ανεμπόδιστη θέα και κινείται κανείς απρόσκοπτα εντός του. Ως εκ τούτου ο εκκλησιασμός σε αυτήν την εκκλησία προκαλεί έντονο το αίσθημα της συνάθροισης και του συνανήκειν. Αυτό οφείλεται φυσικά στην αρχιτεκτονική της, που θυμίζει έντονα την Αγια-Σοφιά. Η ιστορία του συγκεκριμένου ναού, που ξεκινά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι η ιστορία της εκρηκτικής οικιστικής ανάπτυξης της Αθήνας και των προαστίων της. Περισσότερες πληροφορίες για την εκκλησία στην επίσημη ιστοσελίδα της, Ιερός Καθεδρικός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Γλυφάδας.

 

Ο Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος Κεραμεικού χτίστηκε το 1955 στη θέση μικρότερου ναού της Αγίας Τριάδος, ο οποίος βρισκόταν εκεί, πριν να ανακαλυφθεί και ανασκαφεί αυτός ο τεράστιας αξίας αρχαιολογικός χώρος, στον οποίο ο σύγχρονος ναός κυριολεκτικώς επικάθεται. Σωστό θα ήταν ο ναός να μεταφερθεί σε οικόπεδο στην απέναντι πλευρά της οδού Πειραιώς ή και αλλού και να ελευθερωθεί ο αρχαιολογικός χώρος. Η εκκλησία αυτή, πέραν του μεγέθους της και του χώρου στον οποίο βρίσκεται, δεν παρουσιάζει, ως κτήριο, τίποτα το ενδιαφέρον.

 

Ο Άγιος Διονύσιος των Καθολικών έχει στο εσωτερικό του την τυπική αίσθηση των καθολικών ναών ανά τον κόσμο και καλό είναι να τον επισκεφθεί κανείς, για να δει από κοντά πώς είναι αυτές οι εκκλησίες. Πρόκειται περί τρίκλιτης βασιλικής με έντονα χαρακτηριστικά του Αθηναϊκού Κλασσικισμού και με έναν ιδιαίτερο τρόπο, αν και παρεμβάλλεται το βυζαντινής τεχνοτροπίας Οφθαλμιατρείο Αθηνών, συμπληρώνει την παρακείμενη Αθηναϊκή Τριλογία. Λίγα δε μέτρα παραπέρα, προς την πλατεία Συντάγματος, το τοπίο συμπληρώνει το Ιλίου Μέλαθρον…

 

Μεγάλη και δεσπόζουσα εκκλησία της περιοχής, χτίστηκε το 1925.

 

 

Ο σημερινός επιβλητικός ναός ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1979. Βρίσκεται στη θέση παλαιότερου, μικρότερου, ναού των τελών του 19ου αιώνα, ο οποίος καταστράφηκε το 1944 κατά τους βομβαρδισμούς του Πειραιά από τους Συμμάχους. Στο εσωτερικό του είναι περικαλλής και αγιογραφημένος με επιρροές και από τη μακεδονική σχολή και από την κρητική αγιογραφική σχολή, πράγμα που υποβάλλει στον προσευχόμενο μια αίσθηση πνευματικότητας. Αρνητικό σημείο του ναού είναι πως, (κάτω από πρωτοφανή τότε πολιτική πίεση της Πειραϊκής Εκκλησίας), χτίστηκε επάνω στο αρχαίο Εμπορείον και στο Χρηματιστήριον του Πειραιά, τόποι αρχαιολογικοί σημαντικότατοι, οι οποίοι και για αυτό καταστράφηκαν. Η Αγία Τριάδα αποτελεί τοπόσημο για τον Πειραιά.

 

 

  • Ιερός Ναός Αγίου Θωμά, στην Πλατεία Γουδή, οδός Παπαδιαντοπούλου 115

Η εκκλησία αυτή χτίστηκε στο μετόχι, που διατηρούσε η μονή Πεντέλης στην περιοχή, τη δεκαετία του 1860 δίπλα σε παλαιό εξοχικό ναΐδριο αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο Άγιος Θωμάς αποτελούσε και αποτελεί ιστορικό σημείο αναφοράς για την περιοχή.

 

 

Πολύ όμορφη και μεγάλη εκκλησία, χτισμένη σε λόφο στην περιοχή «Άνω Καλαμάκι» στον Άλιμο. Αποτελεί τοπόσημο για την περιοχή και η κατασκευή της παραπέμπει στην ευρύτερη οικιστική ανάπτυξη των νοτίων προαστίων της Αθήνας. Εγκαινιάστηκε το 2003.

Ο Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης είναι εκκλησία πραγματικά μεγάλη! Βρίσκεται στα ενδότερα της νήσου Αίγινας και αποτελεί μέρος της ομώνυμης γυναικείας μονής. Πριν από τον Άγιο Νεκτάριο, στη θέση υπήρχε βυζαντινό μοναστήρι, μάλλον της Ζωοδόχου Πηγής. Ο σύγχρονος ναός και το μοναστήρι είναι των αρχών του 20ού αιώνα και ιδρύθηκαν από τον Νεκτάριο Αιγίνης, διευθυντή της Ριζαρείου, (κατά κόσμον Αναστάσιο Κεφαλά). Αποτελεί προσκύνημα και σημαντικό αξιοθέατο.

 

Ηλ. Ταχ.: [email protected]

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος