Πώς λέγονται τα μωρά των ζώων
Σύνταξη άρθρου: Κωνσταντίνος Ουρανός
Η αλήθεια είναι πως η εποχή μας χαρακτηρίζεται από σχετική λεξιπενία όσον αφορά στη χλωρίδα και στην πανίδα. Φυσικά, πέρα από την κυριαρχία της εικόνας στην επικοινωνία και τη λυσσαλέα άρνηση των πλατιών μαζών για παιδεία, σε αυτό συντελεί η αστυφιλία, η οποία έχει αποκόψει το 60% των Ελλήνων από τη ζωή στην ύπαιθρο και, κατά συνέπεια, από όρους, διαλέκτους, λεξιλόγιο, που σχετίζονται με την αγροτική ζωή και τη φύση γενικότερα. Έτσι, είναι λογικό και αναμενόμενο οι κάτοικοι των πόλεων να μη γνωρίζουν τι είναι, φέρ’ ειπείν, «η γράνα» (το πολύ μεγάλο χαντάκι ή κανάλι), «η φρέζα» (γεωργικό μηχάνημα ρυμουλκούμενο από το τρακτέρ, το οποίο με τις λεπίδες του κάνει πιο αφράτο το χώμα στην επιφάνεια του χωραφιού), η «μπουρνέλα» (πολύ χοντρό και γλυκό είδος κορόμηλου) ή «ο λόγγος» ή «το ρουμάνι» (πολύ πυκνοφυτεμένα σημεία στην εξοχή από δέντρα και θάμνους, μιας κάποιας έκτασης).
Το φαινόμενο αυτό της λεξιπενίας παρατηρείται έντονα όσον αφορά στην αναγνώριση των όρων που αφορούν στα ζώα. Πολλοί θεωρούν λ.χ. πώς η αγελάδα μουγκρίζει! Μουγκρίζουν μόνο τα σαρκοφάγα! Η αγελάδα μουγκανίζει και η φωνή της λέγεται «το μουγκανητό»… Πολλοί επίσης αγνοούν εντελώς πως λέγονται τα μωρά των ζώων. Προσθέτουν απλώς την κατάληξη «-άκι», που συνιστά υποκοριστικό, και έτοιμο το μωρό! Άλογο-αλογάκι! Ας δούμε τι πραγματικά ισχύει.
• Άλογο. Το θηλυκό άλογο, που λέγεται φορβάδα ή λαϊκότερα φοράδα, κάνει μωρό που λέγεται «το πουλάρι». Πουλάρια λέγονται και τα μωρά των υπολοίπων ιπποειδών: του γαϊδουριού, της ζέβρας.
• Αγελάδα. Η αγελάδα κάνει τα μωρά της, που λέγονται «το μοσχάρι». Μοσχάρια ονομάζονται τα μωρά όλων των βοοειδών: του βίσονα, του μοσχοβίσονα, του βόνασου, του βούβαλου, του νεροβούβαλου, της βουβαλίδας, του γκνου.
• Σκύλος. Λέξη γνωστότερη, το μωρό του σκυλιού λέγεται «το κουτάβι». Κουτάβια λέγονται και τα μωρά όλων των κυνοειδών: του λύκου, της αλεπούς, του τσακαλιού, του αφρικανικού αγριόσκυλου, του ντίγκο, του κογιότ, της ύαινας.
• Γάτα. Το μωρό της γάτας λέγεται «ο σκύμνος». Σκύμνοι ονομάζονται τα μωρά όλων των αιλουροειδών: του λιονταριού, της τίγρης, του πάνθηρα, του λύγκα, της κοινής αγριόγατας, της λεοπάρδαλης, του γατόπαρδου (τσιτάχ), του οσελότου, του ιαγουάρου (τζάγκουαρ).
• Τα πουλιά. Όλων των πουλιών, από τα πιο άγρια έως τα πιο εξημερωμένα, τα μωρά, μόλις εκκολαφθούν από το αυγό και για όσο διάστημα δεν μπορούν να πετάξουν ακόμη, ονομάζονται «ο νεοσσός». «Οι νεοσσοί» είναι ο πληθυντικός αριθμός της λέξης. Της όρνιθας (κότας) τα μωρά καθώς μπορούν και βγαίνουν από τη φωλιά και την ακολουθούν, ονομάζονται «τα κλωσσόπουλα». Κλώσσα ονομάζεται η μαμά κότα. Αντιστοίχως της πάπιας τα μωρά, που την ακολουθούν και στο νερό, ονομάζονται «τα πιπίνια».
• Το πρόβατο. Το μωρό του προβάτου, επίσης πολύ γνωστή λέξη, λέγεται «το αρνί». Στα αρχαία χρόνια λεγόταν «ο αμνός». Το έφηβο θηλυκό πρόβατο λέγεται «η αρνάδα» ή «η αμνάδα» αναλόγως την περιοχή. Το θηλυκό πρόβατο λέγεται η προβατίνα και το αρσενικό το κριάρι.
• Η γίδα ή κατσίκα. Το μωρό της γίδας λέγεται «το γίδι» ή «το κατσίκι». Στα αρχαία χρόνια λεγόταν «το ερίφιο». Το έφηβο θηλυκό κατσίκι λέγεται «η κατσικάδα». Η αρσενική κατσίκα ονομάζεται ο τράγος.
Σημείωση: στην κτηνοτροφία τα αρνιά με τα κατσίκια μαζί ονομάζονται συλλήβδην «αμνοερίφια».
• Τα ψάρια. Όλων των ψαριών τα μωρά, που εκκολάπτονται από αυγά έξω από το σώμα της μητέρας τους, ονομάζονται «ο γόνος» του ψαριού. Οι γόνοι, με το που θα βγουν από το αυγό τους, είναι ικανοί να κολυμπήσουν και να αναζητήσουν την τροφή τους.
